www.ode.nl)

In succesfilms als The Secret krijg je een vreemde mix van new-agewijsheid en kwantumfysica voorgeschoteld. Maar hebben de filmmakers wel begrepen waar het in wetenschap en spiritualiteit om draait?
Ook zijn "verlichtende" films als What the bl33b en The Secret uitermate geschikt om mensen zichzelf wederom in de voet te laten schieten. Enkele controverses omtrend deze verlichtings films. Door onze vrienden bij Ode.nl:

Je schept je eigen werkelijkheid. Gewoon ‘positief denken’, dan krijg je een nieuwe auto, een fantastische baan, de perfecte partner, een dikke bankrekening. Deze boodschap wordt tegenwoordig steeds vaker uitgedragen en klinkt luid en duidelijk door in populaire documentaires als The Secret, volgende op het succesvolle What the Bleep Do We Know!? Om hun stellingen te onderbouwen wijzen de filmmakers naar ontdekkingen uit de kwantumfysica. Maar ze lijken enkele essentiële ideeën uit dit baanbrekende wetenschappelijke onderzoek niet goed te hebben begrepen.

Neem het zogeheten ‘waarnemerseffect’: dit betreft de invloed die de waarneming zelf heeft op het waargenomen verschijnsel. Natuurkundigen hebben het in dit verband over de ‘verdwijning van de golffunctie’. Volgens een interpretatie die tot ieders verbeelding spreekt, wordt de materiële werkelijkheid beïnvloed door de aanwezigheid van een waarnemer, waardoor de werkelijkheid in een bepaalde toestand blijft steken. Maar volgens de oorspronkelijke formulering, ontwikkeld door fysici als de Nobelprijswinnaar Werner Heisenberg, is het onze kennis van het systeem die blijft steken. Er is dus niets veranderd in de werkelijkheid: het enige wat is veranderd, is de onzekerheid van onze kennis.
Niettemin schep je je eigen erváring van de werkelijkheid. Neem het gezichtsvermogen. Het licht valt in je ogen en veroorzaakt zenuwprikkels die naar je hersenen gaan. Daar worden de prikkels geanalyseerd en wordt een beeld gevormd. Je denkt dat je de wereld ziet, maar wat je ziet is een reconstructie van de wereld. Hetzelfde geldt voor de andere zintuigen. Je hoort je eigen luisteren, enzovoort. Zo schep je je eigen interpretatie van de werkelijkheid.
Hoe je de werkelijkheid waarneemt, hangt grotendeels af van je eigen houding. Een positieve houding is natuurlijk een goed begin en verklaart voor een deel waarom dingen soms precies zo gebeuren als jij wilt. Zo heb ik gemerkt dat alles goed gaat als ik uitgerust, in harmonie met mezelf en helder ben. Maar ik geloof niet dat dit komt doordat ik de wereld om me heen ‘schep’. Het komt doordat ik mezelf in de goede gemoedstoestand heb gebracht om kansen op te merken.
Om dit te bewijzen wordt vaak een beroep gedaan op het recent ontdekte verschijnsel van de ‘niet-lokaliteit’ uit de natuurkunde. De kwantumtheorie voorspelt dat een waarneming op de ene plaats een waarneming op een andere plek ver weg kan beïnvloeden. Einstein wees deze ‘spookachtige werking op afstand’, zoals hij het noemde, af en kwam tot de conclusie dat er iets mis was met de kwantumtheorie.
In het begin van de jaren tachtig voerde Alain Aspect, een Franse natuurkundige, de eerste experimenten uit om de voorspelling te toetsen. Als twee deeltjes in dezelfde kwantumtoestand worden gecreëerd (bijvoorbeeld met dezelfde spin) en vervolgens op grote afstand van elkaar worden gebracht, dan zal er een correlatie blijven bestaan tussen hun respectieve kwantumtoestanden, zo toonde hij aan. Hij merkte dat bij de meting van de spin van het ene deeltje, waardoor de golffunctie ervan in een bepaalde toestand bleef steken, de golffunctie van het andere deeltje in dezelfde toestand bleef steken, ook al konden de twee deeltjes elkaar met geen mogelijkheid beïnvloeden. Omdat het gaat om een instantane correlatie, wordt dit door sommigen beschouwd als het bewijs voor communicatie die sneller gaat dan het licht, of voor een nog niet ontdekt veld buiten tijd en ruimte, waardoor iedereen met elkaar is verbonden en kan communiceren.
Hoe dit precies werkt is niet helemaal duidelijk, daarom houden natuurkundigen een slag om de arm. Ze spreken van ‘verstrengeling’, wat inhoudt dat de relatie tussen de deeltjes op de een of andere wijze over lange afstanden bewaard blijft. Dat wil niet per se zeggen dat informatie sneller gaat dan het licht of dat er een veld buiten tijd en ruimte bestaat. Er is sprake van een niet-lokale relatie, die in ons huidige denken niet verklaard kan worden. Er gebeurt dus inderdaad iets ongebruikelijks, maar ik geloof niet dat we dit soort natuurkundige verschijnselen moeten aangrijpen om te verklaren wat er op ons eigen bestaansniveau gebeurt.

Ik bedoel niet dat we niet positief moeten denken, of dat we niet met elkaar verbonden zijn. Ik bedoel alleen maar dat het niet juist is dit soort stellingen te onderbouwen met het huidige natuurkundige onderzoek en dat het uiterst misleidend is om ze voor te stellen als de ultieme waarheid of het ‘Grote Geheim’ van de kosmos, zoals gebeurt in The Secret. Dat soort hoogdravende beweringen wekt alleen maar valse verwachtingen.
Het vreemdste aan de films die koketteren met spiritualiteit, is dat ze precies het tegenovergestelde bereiken. Met hun nadruk op het vergaren van materiële rijkdom bevestigen ze het gevaarlijke denkbeeld dat geluk en tevredenheid afhangen van wat je bezit, wat je doet en hoe anderen je zien. Maar bijna alle grote geestelijke leiders hebben altijd gezegd dat geluk uiteindelijk afhangt van hoe je vanbinnen over jezelf denkt, en niet van het bezit van een mooiere auto of een beter betaalde baan dan die van iemand anders. Wie anderen voorhoudt dat ze gelukkig kunnen worden door meer spullen te vergaren versterkt juist het idee dat je gevoel over jezelf wordt bepaald door wat je bezit. Juist die mentaliteit drijft ons ertoe de aarde steeds meer uit te buiten en zal uiteindelijk de verdwijning van onze beschaving betekenen.
Geestelijke leiders hebben er herhaaldelijk op gewezen dat het materialisme de mensen helemaal geen gemoedsrust brengt, maar hen juist minder gelukkig maakt. We maken onszelf ontevreden doordat we menen dingen tekort te komen. Als we die dingen gaan zoeken, voelen we ons een poosje beter. Maar dat duurt niet lang en algauw vinden we iets anders om ontevreden over te zijn. De spirituele boodschap van The Secret zou sterker zijn geweest als de film had geholpen om mensen daarvan te overtuigen.
Een bewustzijnsverandering is een waarnemingsverandering: een verandering in de manier waarop je dingen ziet. Het echte geheim – dat alleen een geheim is omdat iedereen het steeds vergeet – is dat je altijd kunt kiezen hoe je de werkelijkheid ziet, ervaart en interpreteert. Dat bepaalt of je geluk en rust zult vinden.

Peter Russell is een Britse wetenschapper en is afgestudeerd in de fysica. Hij heeft een aantal boeken geschreven en drie films over bewustzijn. www.peterrussell.com

www.ode.nl

No Rights Apply