<< error >> (our Markdown requires webpage links, not image links, see manual)

“JSF kolossale miskoop”

WASHINGTON - Tweede Kamerleden zijn op bezoek in de VS om duidelijkheid te krijgen over de aanschaf van het peperdure gevechtsvliegtuig Joint Strike Fighter (JSF).

Ze praten in Washington onder anderen met defensiespecialist Winslow Wheeler. Zijn advies: niet doen. ,,Er zijn voldoende goedkopere alternatieven.''

Winslow Wheeler, een defensiespecialist die ruim dertig jaar werkzaam was als onderzoeker in het Amerikaanse Congres, zal vandaag tijdens een werkdiner met de Tweede Kamercommissie in Washington weinig tijd nodig hebben om zijn standpunt duidelijk te maken. ,,De F-35 Joint Strike Fighter is een verschrikkelijke miskoop voor Nederland", zegt hij in een telefonisch interview. ,,Mijn advies: committeer je nergens aan."

De Nederlandse parlementsleden hopen tijdens hun vierdaags bezoek meer duidelijkheid te krijgen over de JSF, mogelijk de grootste militaire bestelling uit de historie. De cruciale vraag: wat gaan de 85 toestellen kosten die Nederland wil aanschaffen? De cijfers lopen mijlenver uiteen. In 2002 raamde Nederland de productiekosten nog op 37,2 miljoen dollar per stuk, nu staat de teller al op 49,5 miljoen dollar. Het Amerikaanse hoofd van het JSF-project, generaal Charles Davis, sprak onlangs opeens van een gemiddelde kostprijs van tachtig tot negentig miljoen dollar.

Defensiespecialist Wheeler gaat van een nog hoger bedrag uit. ,,Uit interne cijfers van het ministerie destilleer ik een kostprijs van 120 miljoen dollar."

De meeste specialisten zijn het erover eens dat de prijs hoe dan ook nog gaat oplopen. ,,Nederland moet minstens 25 procent optellen bij de officiële prijs die het Pentagon nu geeft", zegt Michael O'Hanlon, defensiespecialist bij het Brookings Institute. ,,Dit soort projecten blijkt altijd duurder dan gedacht." Pogingen van Nederland om nu al een vaste prijs af te spreken voor het toestel noemt O'Hanlon 'moeilijk'. ,,Er zijn gewoon te veel onzekerheden en niemand wil dit toestel met verlies verkopen."

De economische crisis heeft de twijfels over het JSF-project verder aangewakkerd. Analisten verwachten dat de regering-Obama als bezuiniging minder toestellen gaat afnemen. Dat zal een impact hebben op de kostprijs, zo erkende zelfs de projectleider, generaal Davis.

,,Als er twee JSF's minder worden besteld, gaat de prijs van de overige toestellen met drie miljoen omhoog", zegt generaal Davis. Defensiespecialist Wheeler voorspelt dat de onduidelijkheid alleen maar zal toenemen. ,,Het JSF-project wordt verschrikkelijk slecht gemanaged. Lockheed Martin zal met Nederland best willen praten over een vaste prijs, maar uiteindelijk zit zo'n contract vol sluiproutes waardoor de productiekosten toch weer worden doorberekend. De JSF zou een betaalbaar toestel moeten worden, maar zelfs vijftig miljoen per stuk is al heel prijzig voor de geboden kwaliteit. Iedereen weet dat de rekening veel hoger gaat worden."

Wheeler meent dat er voldoende goedkope alternatieven zijn. ,,Het is mogelijk om de F-16's te moderniseren, maar er zijn veel meer opties. Er is geen enkel reden om een overhaaste beslissing te nemen. Een conflict met een vijand die over een serieuze luchtmacht beschikt, is op dit moment niet aan de orde."

De defensiespecialist heeft geen verklaring voor de uitgesproken voorkeur van de Nederlandse regering voor de JSF, ondanks de oplopende prijs en kritische rapporten van de Nederlandse Rekenkamer. ,,Ze moeten misschien minder naar het Pentagon en Lockheed Martin luisteren en meer naar instellingen als GAO, het onderzoeksbureau van het Amerikaanse Congres. Dan zullen ze te horen krijgen dat de prijs van de JSF alleen maar oploopt.''

Door: Frank Hendrickx

www.nd.nl