Mobiele applicaties…het einde van onze privacy?

Cherelle Niezing- In 2014 zijn ze haast niet meer weg te denken: smartphones en tablets. Deze draagbare mini computers regelen en ordenen je hele leven en voor nagenoeg iedere handeling die men verricht bestaat wel een applicatie om dit gemakkelijker te maken. Zo zijn er applicaties waarmee je eenvoudig geld kunt overmaken, applicaties die bijhouden of je gezond leeft en hoeveel calorieën je met sporten verbrandt en daarnaast zijn er natuurlijk de populaire games zoals Angry Birds en Candy Crush. Opmerkelijk is dat deze applicaties steeds meer van ons willen weten zoals locatiegegevens en zelfs toegang willen hebben tot onze SMS-berichten en oproepenlijst. Het lukt de applicaties vaak om gemakkelijk toestemming te verkrijgen van de gebruiker. Weten wij eigenlijk wel welke informatie deze applicaties van ons hebben en waar wij toestemming voor geven?

Feiten
Voor het eerst zijn er met 8,5 miljoen smartphonebezitters meer Nederlanders die een smartphone bezitten (67%) dan een pc/desktop (65%). Meer dan de helft van de Nederlanders (53%) is in het bezit van een tablet (GfK Trends in Digitale Media, december 2013). Een flink aantal mensen is zelfs in het bezit van twee smartphones. Samen met de groei van het aantal mobiele apparaten, groeit tok het gebruik van het aantal mobiele applicaties. In 2013 zijn er op zowel smartphones als tablets meer dan 70 miljard applicaties gedownload (Digital Economics, september 2013).
In het nieuws wordt hier de laatste tijd veel over gespeculeerd. De ING overwoog door middel van een proef onze klantgegevens door te verkopen voor commerciële doeleinden, de NSA tapt in grote hoeveelheid telefoongegevens af en daarnaast ook persoonlijke gegevens via het, op het oog onschuldige spel, Angry Birds, Facebook en Twitter (Volkskrant, januari 2014). Wat nog niet veel gebruikers van applicaties beseffen, is dat een groot deel van wat zij met social media of hun applicaties delen, op straat ligt. Dit social media experiment geeft dat op een indrukwekkende manier weer.
Om te kijken hoeveel gebruikers zich bewust zijn van welke informatie de applicaties hebben die zij gebruiken, heb ik onderzocht hoeveel mensen in mijn omgeving de algemene voorwaarden lezen wanneer hij of zij een applicatie download.

Wat weten Facebook en WhatsApp van ons?
Om zomaar een greep te doen uit alle applicaties, heb ik gekeken naar hoeveel mensen die de Facebook applicatie op hun smartphone gebruiken, de algemene voorwaarden hebben gelezen tijdens het updaten of downloaden. Gemiddeld hebben vijf op de zes mannelijke en zes op de zeven vrouwelijke respondenten die Facebook in het verleden hebben gedownload of recent hebben geüpdate, de algemene voorwaarden niet gelezen. Een enkeling doet een poging tot, maar meestal haken zij halverwege af.
Facebook heeft namelijk, en dit verbaasde mij ook, na acceptatie toegang tot de volgende machtigingen:
• Services die geld kosten (direct telefoonnummers bellen)
• Uw berichten (SMS of MMS berichten lezen)
• Netwerkcommunicatie (volledige internettoegang)
• Telefoonoproepen (telefoonstatus en identiteit lezen)
• Systeemhulpmiddelen (Wi-Fi staat en netwerkverbinding wijzigen etc.)
• Opslag (inhoud van USB-opslag wijzigen of verwijderen)
• Uw locatie (algemene (netwerkgebaseerde) locatie, gedetailleerde (GPS) locatie)
• Hardeware-instellingen (foto’s en video’s maken, geluid opnemen, audio-instellingen wijzigen)
• Uw accounts (accounts toevoegen of verwijderen)
• Uw persoonlijke gegevens (agenda-items en vertrouwelijke informatie lezen, agenda items toevoegen of wijzigen en e-mails verzenden naar gasten zonder medeweten van de gastheer, oproepenlijst lezen, oproepenlijst schrijven, uw profielgegevens lezen, contactgegevens lezen, contactgegevens opslaan).

Als je even stilstaat bij deze opsomming, is het best heftig waar je allemaal toestemming voor geeft bij het downloaden van een applicatie. Het is duidelijk dat Facebook deze gegevens verzamelt om zoveel mogelijk te weten te komen over de gebruiker en daarmee in kan spelen op advertenties. Zo geeft B. Hardeman, student Technische Informatica en expert op het gebied van applicaties, aan dat bedrijven zoals Facebook deze gegevens verzamelen en doorverkopen. “Reclame maken op een pagina gericht op mannen, is niet efficiënt. Als het bedrijf weet dat de gebruiker een man is die van horloges houdt en wet op welke momenten hij online is, dan kan aan hem een op maat gemaakte advertentie getoond worden.”
Andere populaire applicaties zoals WhatsApp (9,5 miljoen actieve gebruikers in Nederland) heeft toegang tot de lijst van contactpersonen zodat deze in de applicatie gebruikt kunnen worden, toegang tot de camera zodat de gebruiker snel een foto kan maken en versturen en toegang tot SMS-berichten voor het gebruiken van pushberichten. Dit zijn korte berichten die op een scherm van een telefoon getoond worden. Ook al heeft de gebruiker de applicatie niet eens open, dan krijgt hij of zij het bericht direct te zien. Zo kan een pushbericht gebruikt worden voor ‘breaking news’ of aanbiedingen (Appmachine, 2014). Vergeleken met waar Facebook toegang tot heeft, is dit vrij onschuldig zou je denken. Totdat ik een recent artikel las van DutchCowboys over cybercrime. “WhatsApp gebruikers moeten goed opletten bij het downloaden van Android Apps. Als je voor de installatie de applicatie de permissies niet goed doorneemt, kan heel je persoonlijke WhatsApp chatgeschiedenis belanden in handen van een vreemde. Whatsapp maakt een back-up van alle berichten die op de SD-kaart van een telefoon staan. Apps kunnen eenvoudig toestemming krijgen tot deze informatie, indien hier toestemming voor gegeven wordt.” Aldus de Nederlandse IT specialist Bas Bosschert.
Op 20 februari 2014 maakte Facebook bekend de applicatie WhatsApp over te nemen voor 13,8 miljard euro. Volgens voormalig CEO en oprichter van WhatsApp, Jan Koum, verandert er voor gebruikers van WhatsApp niets. De berichtendienst heeft nooit reclame gehad en dat zal volgens Koum niet veranderen (Poort, F. (NU.nl), februari 2014). Hopelijk houdt Facebook haar belofte, want samen bezitten zij ontzettend veel data die ongetwijfeld zeer interessant is voor organisaties. Veel wantrouwende gebruikers zijn al overgestapt naar Telegram, die een soortgelijke dienst als WhatsApp aanbiedt.

Wat kun jij doen?
Na een aantal zaken op een rijtje te hebben gezet, kunnen wij concluderen dat het zeer belangrijk is om altijd goed de permissies van applicaties door te lezen. Wat kan je verder ondernemen om privacy te waarborgen in combinatie met het gebruik van een smartphone? KPN komt in samenwerking met Silent Circle bijvoorbeeld al met een spionagevrije app en smartphone op de markt. In eerste instantie zal KPN de apps van het bedrijf gaan verkopen, die het telefoon-, sms- en e-mailverkeer op al bestaande telefoons versleutelen (Persson, M. (Volkskrant), 19 februari 2014). “Bij ons valt niets te tappen, zegt Phil Zimmermann, versleutelingsexpert en een van de oprichters van Silent Circle. Zelfs als de politie ons ergens toe wil dwingen, kunnen wij niets voor ze doen. Wij hebben de sleutels niet en wij kunnen er zelf ook niet bij.” “Klassieke internetbedrijven zoals Google en Facebook zijn gebaseerd op gratis diensten, waarvoor gebruikers feitelijk betalen met hun privégegevens. Nu worden dus nieuwe diensten bedacht voor gebruikers die zich willen afschermen en daar - heel modern - ouderwets voor willen betalen. Silent Circle vraagt 10 dollar per maand voor de apps die de communicatie versleutelen. KPN zal een vergelijkbaar bedrag in euro’s vragen.”Aldus Baloo (KPN).
Expert B. Hardeman geeft aan dat de beste manier tegen het vrijgeven van jouw persoonlijke informatie is, om geen internet op je mobiele telefoon te gebruiken. Er is namelijk niet voor 100% na te gaan wat er met jouw gegevens gebeurt. Nu is dit een wat drastische maatregel voor de doorgewinterde smartphone gebruiker, dus zijn er nog een aantal manieren om misbruik minder de kans te geven:

1. Lees bij het installeren door welke toestemmingen de applicatie nodig heeft;
2. Download alleen apps van betrouwbare afkomst. Dat wil zeggen via de AppStore, PlayStore of van bedrijven die je kent;
3. Zet geen informatie op het internet die privé zijn. Wil je toch graag informatie delen met jouw vrienden; zorg dan dat al jouw account-gegevens op privé staan ingesteld;

4. In plaats van bijvoorbeeld de Facebook applicatie te gebruiken, kun je ook via je webbrowser inloggen. Facebook heeft dan alleen toegang tot de gegevens die binnen de webbrowser beschikbaar zijn zoals cookies en niet meer bij je contactenlijst en camera.

   Om jezelf verder te beschermen tegen het verlies van persoonlijke informatie door middel van virussen, is het raadzaam om altijd de meest recente versie van jouw besturingssysteem te updaten zoals Android of iOS.

   Hoe het in de toekomst met de privacy van onze persoonlijke gegevens gesteld zal zijn, zullen we moeten afwachten. De opties van smartphones breiden zich namelijk in rap tempo uit. Er zijn gelukkig steeds meer instanties die opkomen voor het gebruik van onze privacy gegevens. Na het lezen van dit artikel hoop ik dat meer mensen de permissies van applicaties doorlezen en begrijpen wat voor een impact het voor hen kan hebben als zij dit niet doen.
   Voor nu ga ik er maar eens goed voor zitten en de algemene voorwaarden van mijn nieuw applicatie de ‘Privacy Scanner (Antispy)’ doorlezen. Je weet maar nooit wat hier allemaal in staat…