<< error >> (our Markdown requires valid webpage links, not image links, see manual)

‘Bij toezicht Merah is niet geblunderd’

De Franse inlichtingendienst DCRI zou bij het volgen van Mohamed Merah fout op fout hebben gestapeld. Allemaal wijsheid achteraf, zegt de islamoloog en Al-Kaida-kenner Mathieu Guidère.

Het is een patroon. Na elke aanslag blijkt dat de daders bekend waren bij politie- en inlichtingendiensten. Mohamed Merah, de scooter-terrorist van Toulouse, is geen uitzondering. En ook nu klinkt weer het verwijt dat de moordenaar ten onrechte niet gevaarlijk genoeg werd bevonden.

Mathieu Guidère, hoogleraar in, toevallig, Toulouse, laat weinig heel van de kritiek. "Zo eenvoudig is het allemaal niet. Er zijn 575 IP-adressen nagetrokken, van iedereen die de advertentie van het eerste slachtoffer had gezien die zijn motor op internet te koop aanbood. Niet raar dat pas zondagavond de naam van de moeder van Merah opdook."

Na de moord in Montauban op twee militairen op 15 maart kreeg de mogelijkheid voorrang dat de dader een ultrarechtse oud-militair was. "Dat spoor was zeer geloofwaardig. In het regiment van de slachtoffers waren in 2008 drie ultra's ontslagen. Daarbij was iedereen, de publieke opinie, de media, door het precedent van Anders Breivik erg gericht op dit daderprofiel."

Pas toen Merah zelf van doelwit veranderde, kreeg de hypothese van de djihad meer gewicht. Maandag besloot hij plotseling een joodse school aan te vallen omdat zijn eigenlijke slachtoffer, weer een militair, hem was ontsnapt.

Dat de DCRI veel eerder meer belangstelling voor Merah had moeten hebben, bestrijdt Guidère, ook al stond hij op een zwarte lijst van personen die in de VS niet welkom zijn. "Hij belandde op die lijst tijdens zijn verblijf in Afghanistan na een controle door de Afghaanse politie. Die gaven zijn naam door aan de Amerikanen. Alleen delen de VS hun zwarte lijst niet met anderen. Ook al doen ze dat wel, dan is de vraag wat je daar aan hebt. Ze maken veel fouten. Zo stond er een Egyptenaar op die de nummer drie van Al-Kaida zou zijn, maar die man had nergens iets mee te maken."

Ook van de verhalen dat Merah buren bedreigde met een kromzwaard, Allah akbar roepend, en kinderen dwong naar gruwelijke beelden van martelaren te kijken, is Guidère niet onder de indruk. "Als je iedereen intensief moet volgen die in de banlieue ruzie maakt met buren en naar dit soort films kijkt, dan kun je nog wel even vooruit."

"Al dit soort feiten vallen achteraf op hun plaats. Sommige mensen zien dan alleen nog wat ze willen zien, dan lijkt het allemaal zonneklaar dat er is geblunderd. Maar Merah is ook omschreven als vriendelijk en correct. Hij verbleef in een jeugdgevangenis waar je alleen door goed gedrag welkom bent."

Volgens Guidère volgt de DCRI ongeveer tweehonderd radicale moslims intensief. Een opleiding tot djihadi volgen in Afghanistan en Pakistan, zoals Merah deed, betekent niet automatisch dat je in deze categorie valt. "Van deze mensen wordt al het telefoon en e-mailverkeer gezien. Ze worden niet fysiek voortdurend gevolgd, daar zijn geen middelen voor. Het is zeker niet zo dat dit allemaal Merah's zijn die elk moment tot actie kunnen overgaan."

Merah is uitzonderlijk, aldus Guidère: "Zijn djihadreizen zijn heel klassiek. Maar hij is ook een voorbeeld van een nieuwe generatie terroristen: inividualisten die het land aanvallen waar zij opgroeiden."

Deze werkwijze, het los laten lopen van radicalen die geen concrete plannen hebben om geweld te gebruiken, is de prijs voor het handhaven van de principes van de rechtsstaat, concludeert Guidère, verwijzend naar de noodzaak ook de mensenrechten te respecteren. "De Amerikanen hebben het met Guantánamo anders geprobeerd en dat is niet goed afgelopen."

Preventief oppakken leidt ook tot problemen

"We wisten dat we wagonladingen kritiek zouden krijgen", verklaarde een geheim agent tegen de krant Le Monde naar aanleiding van de zaak Merah. "Maar het is toch nooit goed. Als je iemand preventief oppakt, krijg je alle mensenrechtenclubs in je nek."

Dat is geen loze klacht, zo blijkt. De Liga voor Mensenrechten (LDH) maakt bezwaar tegen een proces dat eind deze maand plaatsvindt tegen een Frans-Algerijnse natuurkundige. De man had op internet geregeld contact met iemand die behoort tot de Aqmi, het filiaal van Al-Kaida in Noord-Afrika. Volgens de LDH ontbreekt van een concreet terreurplan elk spoor.

www.trouw.nl