Hoe de Cubanen hun Peak Oil overleefden

De ‘Special Period in Time of Peace’ is in Cuba een eufemisme voor een periode van een intense economische crisis destijds. Deze begon na het uiteen vallen van de Sovjet Unie (1991) en de daarop volgende opheffing van de Comecon. Tegen het eind van 2000 was de crisis op z'n diepst. De import daalde met 80%, de export daalde met 80% en het bruto nationaal product daalde met 34%. Er was een schrijnend tekort aan olie en olie producten. Cuba moest als een razende een antwoord zien te vinden op deze nieuwe situatie. Het antwoord was onder andere duurzame landbouw, minder auto rijden, en een grondig herziene industrie, gezondheidszorg. Ook het voedingspatroon onderging een drastische wijziging. De Cubanen deden materieel gezien heel veel stappen terug.

Toen de crisis pas begon lag het totale vervoer plat, alleen bussen reden mondjesmaat, en kunstmest en pesticiden (beiden olie producten) waren niet meer beschikbaar. Later was er ook vervoer per oude taxi’s, trucks, fietsen (uit China), paarden, muilezels.

Australiers en andere permacultuur experts schoten te hulp. De Cubanen leerden biologisch voedsel te verbouwen en de Cubaanse regering zag al heel snel het nut van deze manier van verbouwen in. Ze verplichtte de Cubanen alleen nog maar biologisch te verbouwen. Hoewel buitenlandse vakbladen jubelen over de toegenomen gezondheid van de Cubanen, stak ondervoeding in die tijd overal de kop op.
Aangezien ook staal en erts schaars waren geworden werden overal fabrieken gesloten. Eigenlijk was aan alles tekort. Cement, gereedschap. Vlees en zuivel waren schaars. De Cubanen vonden werk door voedsel te gaan verbouwen. Cuba schakelde van mechanisering over op handarbeid. Geen tractoren meer maar ossen.

Tot dan toe was het voor particuliere liefdadigheidsverenigingen nog wel mogelijk om voedsel en medicijnen het land in te brengen. In 1996 werd dit door de Helms-Burton Act nagenoeg onmogelijk gemaakt.

Om nog een beetje het hoofd boven water te kunnen houden stond de regering meer toerisme toe en zocht meer toenadering tot West Europese en Zuid Amerikaanse landen. De Cubaanse regering ging ook intensiever samenwerken met Venezuela toen in 1998 Hugo Chávez president werd.

Achteraf gezien kwam de landbouwcrisis niet eens zo gek uit. Cuba was driftig bezig geweest met bossen kappen om landbouwgrond te winnen en gebruikte zelfs meer pesticiden dan Amerika. Veel landbouwgrond bevatte bijna geen mineralen meer en alle humus was eruit verdwenen. Het leek wel zand. Het kostte 3 à 5 jaar om de boel weer een beetje op te peppen met behulp van compost, groen bemesting, gewas rotatie, gewassen door elkaar planten en zaaien, biologische pesticiden. Tegenwoordig is 80% van al het voedsel biologisch.

Veel oude gebouwen werden afgebroken in plaats van gerepareerd. In lege ruimtes ontstonden spontaan moestuinen. Later ondersteunde de Cubaanse regering deze initiatieven. In Havana kon je opeens ook moestuinen op daken, patio's, lege parkeerplaatsen aantreffen. 'Urban farming', 'urban gardening' was geboren. De bijbehorende lokale marktjes voorzien de bevolking nu voor 80-100% van voedsel.

The Power of Community. How Cuba Survived Peak Oil (sub español)
from El Tránsito Necesario on Vimeo.
http://vimeo.com/8653921

vimeo.com