Wat gebeurt er als we de media niet meer kunnen vertrouwen?

Eerder deze maand bleek uit een Brits regeringsrapport dat een van de belangrijkste redenen voor de oorlog in Irak – de claim dat Saddam Hoesein binnen drie kwartier massavernietigingswapens schietklaar kon hebben – waarschijnlijk werd geleverd door een taxi-chauffeur. Als vooraf aan de bevolking was meegedeeld uit welke lachwekkende bron de informatie kwam was er misschien iets meer weerstand geweest tegen de 'oorlog uit voorzorg' in het Midden-Oosten.

Het is een goede les die ons vertelt dat er meer transparantie nodig is. Het marchanderen en manipuleren is nooit helemaal uit te sluiten, en perfecte resultaten van de beleidskeuzes zijn nooit te garanderen, maar de kans op goede, breedgedragen beslissingen wordt wel vergroot wanneer we in ieder geval de werkelijke feiten kennen.

Dat is bijvoorbeeld het geval met de zogenaamde 'Sunshine laws' in de VS. Hoewel de rechters in dat land zeggen dat er geen verbod mogelijk is op fondsenwervende politici, kunnen diezelfde politici wel gedwongen worden bekend te maken wie hun mecenassen zijn, zodat in ieder geval geweten is wie ze vertegenwoordigen. Suikerhoudende voedingsmiddelen kunnen niet verboden worden, maar goede etiketten kunnen wel verplicht worden gesteld zodat we enigszins weten wat we eten.

Dit is meestal het compromis dat men kiest in de VS. Er wordt gebakkeleid over regels en mandaten, maar er had consensus kunnen zijn over transparantie.

Met de nadruk op “had kunnen zijn” – en de oorlog om een taxi-chauffeur is nog maar het begin.

In 2008 schreef David Barstow van de New York Times dat 75 gepensioneerde leger-officieren die regelmatig op televisie verschijnen “banden hebben met bedrijven die voor het leger werken en belangen hebben bij het defensiebeleid dat ze op TV komen analyseren.”

In zijn geheel vertegenwoordigde de groep “meer dan 150 bedrijven die voor het leger werkten, ofwel als lobbyisten, directieleden, commissarissen of adviseurs," en dan de clue: "Deze zakelijke belangen werden niet meegedeeld aan de kijkers.”

Hadden de TV-stations gereageerd op de explosieve onthullingen van Barstow met meer transparantie dan waren we misschien gerust gesteld. In plaats daarvan liet men de kijker echter verder in het ongewisse.

De Huffington Post toonde onlangs aan hoe “grote TV-zenders doorgaan met het uitnodigen van gepensioneerde generaals als militair analist zonder de kijkers erop te wijzen dat er sprake was van serieuze belangenverstrengeling en banden met bedrijven die voor defensie werken.”

Daarnaast schreef Wired Magazine dat leden van neo-conservatieve denktanks die het Pentagon adviseerden over de escalatie in Afghanistan nu op TV en in de kranten verschijnen als objectieve analisten van die escalatie – wederom zonder te vermelden wat hun eerdere rollen waren.

Als je bedenkt hoe groezelig de relatie tussen adverteerders en nieuwsredacties tegenwoordig is, ligt de conclusie voor de hand dat deze vertroebeling het exclusieve voorrecht is van de commerciële media. Helaas is dat niet het geval. Het is inmiddels ook doorgesijpeld in het machtigste instituut van de VS: de Federal Reserve, de centrale bank van het land.

We hebben het hier over de bank die op dit moment aan het lobbyen is tegen controle van het Amerikaanse congres met als belangrijkste argument dat de bank “onafhankelijk” moet blijven. We hebben het hier over dezelfde bank wiens directieleden worden gekozen door de privébanken die ze moeten controleren en wiens voorzitter, Ben Bernanke, zeer vriendschappelijk omgaat met de CEO's van de banken tegenover wie hij eigenlijk neutraal zou moeten zijn. Erger nog is het dat deze bank economen betaalt die verondersteld worden op objectieve wijze het debat over controle door het congres vorm te geven.

Journalist Ryan Grim van de Hufffington Post kwam erachter dat de Federal Reserve jaarlijks een slordige 400 miljoen dollar uitgeeft aan “onderzoek”. Veel daarvan gaat naar externe economen die vervolgens het beleid van de Federal Reserve verdedigen zonder hun financiële banden met die bank bekend te maken. Zo bleek dat zeven van de acht economen die onlangs een brief aan het congres stuurden om die instantie te weerhouden van controle van de Federal Reserve bij die bank op de loonlijst stonden.

Deze regelrechte fraude is nog niet eens het ergste. Het werkelijke misdadige aspect zit hem in de manier waarop de betalingen van de Fed een onzichtbare pro-Fed stemming onder de bevolking creëren.

Met zoveel academische vrijgevigheid, zegt Grim “is de Fed zo dominant op het gebied van economie dat kritiek op de centrale bank voor economen een bedreiging voor de verdere carrière is geworden.”

Ronald Reagan heeft ervoor gewaarschuwd: “Vertrouwen is goed, controle is beter”. Maar wat als je de controleurs niet langer kunt vertrouwen?

www.huffingtonpost.com