<< error >> (our Markdown requires webpage links, not image links, see manual)

Els Borst betuigt half spijt over euthanasiewet

AMSTERDAM - Juristen, ethici en beleidsmakers beten zich vast in de wetgeving rond euthanasie, maar artsen kwamen er nauwelijks aan te pas, constateert antropoloog en jurist dr. Anne-Mei The in haar boek over de ontstaansgeschiedenis van de euthanasiewet.

Als minister was ze verantwoordelijk voor de eerste euthanasiewet ter wereld, maar achteraf constateert ze dat de legalisering van euthanasie in Nederland veel te vroeg kwam. Els Borst, minister van Volksgezondheid toen de Eerste Kamer in april 2001 instemde met de omstreden wet, geeft het ombekommerd toe: euthanasie werd onder haar bewind legaal zonder dat er goed was nagedacht over stervensbegeleiding als alternatief. ,,We hebben het in Nederland natuurlijk niet in de juiste volgorde gedaan'', zegt de D66'er in Verlossers naast God, een net verschenen boek over euthanasie in Nederland. ,,We hebben in Nederland eerst gehoor gegeven aan de politieke en maatschappelijke roep om euthanasie.''

Palliatieve zorg
De maatschappelijke druk om een einde te maken aan het illegale gerommel van artsen die patiënten uit hun lijden wilden verlossen, was zo groot dat er te weinig aandacht was voor palliatieve zorg (een vorm van stervensbegeleiding), vindt ze. Dat had te maken met onkunde van de Tweede Kamer, zegt Borst, die zich destijds de woede van de christelijke partijen op de hals haalde door na het groene licht van de senaat de woorden 'het is volbracht' in de mond te nemen. Ze zegt in het boek dat ze als minister van Volksgezondheid de balans tussen euthanasie en palliatieve zorg heeft proberen te herstellen door eind jaren negentig de Centra voor Palliatieve Zorg op te richten.

In het buitenland klonk vaak de kritiek dat de palliatieve zorg in Nederland onderontwikkeld is. En niet ten onrechte, schrijft Anne-Mei The. Tot ver in de jaren negentig was het in Nederland een onbekende term, terwijl het in bijvoorbeeld Engeland al wel bekend was. Ook kwamen pas na de wetgeving SCEN-arsten (Steun Consultatie Euthanasie Nederland), die artsen advies geven over een euthanasieaanvraag. Het was beter geweest als dat eerst was geregeld, vindt The. ,,De handvatten die artsen zochten bij de ingewikkelde besluitvorming rond euthanasie kregen ze pas na de juridische regeling.''

Regels
Anne-Mei The, die onder meer lector palliatieve zorg is aan Hogeschool Windesheim in Zwolle, noemt het in haar boek ,,curieus'' dat in het debat rond het levenseinde de regels overheersen. Bij het maken van de wet Toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding - kortweg euthanasiewet - waren er twee werelden: die van de juristen, ethici en beleidsmakers die werkten aan het euthanasiemodel, en de wereld van artsen die in de praktijk stonden. Vrijwel alle artsen noemen de 'juridisering' rondom levensbeëindiging 'onnodig en storend'. Maar ze kwamen niet in opstand omdat ze geen front wisten te vormen. Daarom hielden ze zich afzijdig van de euthanasiediscussie en gingen hun eigen gang.
Emoties
De meeste oudere geïnterviewde artsen beschouwen het als een kwestie die thuishoort in de vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt. Anne-Mei The heeft in de vijftien jaar waarin zij onderzoek doet naar euthanasie vrijwel alleen artsen meegemaakt die grote moeite hadden met euthanasie en die heel zorgvuldig te werk gingen. Hun moraal en de emoties die euthanasie bij hen teweegbrengen, zou een rem zetten op een lichtzinnige uitvoering.

Zo is volgens de meeste artsen levensmoeheid geen reden voor euthanasie. Ze krijgen steeds vaker te maken met ,,diepongelukkige en vooral ook eenzame mensen die zich in de samenleving overbodig voelen en daarom dood willen''. Maar het is de vraag of de dood de oplossing is, vindt de auteur. ,,Als iemand in het verpleeghuis gaat wonen en vervolgens dood wil omdat hij daar vereenzaamt en verpietert door de schrale zorg, moet er iets gedaan worden aan de omstandigheden in verpleeghuizen. Een protocol voor euthanasie bij deze categorie patiënten is daarvoor niet de oplossing.''

www.nd.nl