License to feel

Af en toe zie je dingen, of lees je dingen, die je echt raken. Je bent van slag. Het is niet het zien of het lezen op zich die deze ervaring veroorzaakt. Daar ben je inmiddels achter, niet iedereen deelt je gevoel, veel minder nog dan niet iedereen. Onwillekeurig ga je jezelf verdedigen omdat je begrijpt waarom jouw omgeving zich zo verbaast. Over jou. Het is gemakkelijker en zeer verleidelijk je omgeving te begrijpen in plaats van jezelf. Om begrip voor jezelf op te brengen ben je gedwongen een schijnbare paradox te accepteren. Het is je meer dan duidelijk dat het voor omstanders onlogisch is dat je zo geroerd bent en je bent niet of nauwelijks in staat het aan jezelf uit te leggen. License to feel.
Aanvaard het. Simpel. Het is een cadeau. Een gift. Een gave.

Toch is het voor sub-rationalisten als ik heel prettig een zekere mate van onderbouwde toestemming te hebben. Van jezelf dan wel te verstaan. Voor iedereen die de gedachten die ik in deze blog op het platte vlak zet wil volgen raad ik aan dit filmpje te bekijken. Het is mijn license to feel. En meer. Wat mij trof de eerste keer dat ik deze photosynth techniek zag, het trof me heftiger dan de techniek op zich waard is, was het reconstrueren van een beeld uit schijnbare losstaande en soms tegenstrijdige elementen uit andere dimensies. In dit geval het reconstrueren van een 3D model uit 2D foto’s. Maar deze gedachte betekend voor mij vele malen meer dan dat. Ik zou er met terugwerkende kracht een moord voor over hebben.

Elke keer als iets je raakt, als je van de sokken geblazen wordt door een bepaalde gedachte, als je in euforische stemming verkeerd, door schijnbaar niks, dan is dit een glimp van jezelf. Jezelf als complete ik, welk model je daarvoor ook wilt hanteren. Net als een foto een glimp kan zijn van de kathedraal uit het filmpje. Glimpen zijn schaduwen van je werkelijke ik. Spaar de glimpen en ontdek jezelf.

Dit reconstructie-concept kan op vele andere manieren toegepast worden. De essentie van het concept is dat verschillende inzichten uit verschillende dimensies kunnen leiden tot meervoudig complexe inzichten in andere dimensies. De aartsvijand van de werking van dit concept zijn de paradoxen tussen verschillende inzichten. De achilleshiel die de werking van het concept bemoeilijkt zijn de door paradoxen overwoekerde verbanden tussen de inzichten. De paradoxen zijn vaak zo helder, en schijnen zo logisch, dat vaak alleen toevalligheden ertoe kunnen leiden dat een verband blootgelegd wordt. Een belangrijk bestaansrecht van het concept is het feit dat een inzicht ontstaat terwijl, of misschien wel doordat, er belangrijke elementen buiten beeld blijven. Een inzicht is per definitie incompleet. Uit honderd inzichten kan een correcter en completer beeld gereconstrueerd worden dan uit tien inzichten. High Definition.

Neem als eenvoudige metafoor het verband tussen bier en luiers in supermarkten. Het verhaal gaat dat met behulp van data mining is geconstateerd dat mannen relatief vaak bier kopen samen met luiers. Soortgelijke verbanden lijken onlogisch, zijn vooraf paradoxaal en pas achteraf te verklaren. Vrouw is bevallen van kind, luiers zijn op, help wat moeten we nu, man worden eropuit gestuurd om luiers te kopen en neemt ook bier mee.

Naast individuele begripsvorming kan het reconstructie-concept inzicht verschaffen in de begripsvorming binnen groepen. Een groep zal alleen individuen tolereren die de paradox-grenzen respecteren. Paradox-grenzen maken onderdeel uit van de regels van een groep. Pas op: soms zijn de grenzen je impliciet tussen de regels door geleerd (zie vorige blog). Als een individu met inzichten komt die te grote paradoxen bevatten ten opzichte van de binnen de groep algemeen geaccepteerde inzichten, dan zal (een meerderheid van) de groep deze inzichten verwerpen.

Gezamenlijke verwerping verbindt de groep. Wij – hij. Een persoon die inzichten van een ander groepslid verwerpt zal dit over het algemeen funderen op de duidelijk zichtbare paradoxen die schijnbaar alle logica te boven gaan. Toch? Het wordt vele malen complexer als iemand zelf ook eens inzichten heeft gehad met praktisch dezelfde paradoxen. Na verloop van tijd heeft iemand deze inzichten verworpen en is extra gevoelig voor de daaraan gekoppelde paradoxen. Deze persoon zal zich boven andere groepsleden verheffen en met verve de paradoxen bestrijden. Je ziet dit verschijnsel ook bij mensen die op het eerste gezicht dezelfde lichamelijke of geestelijke ongemakken hebben gehad als jezelf. Die zijn het meest gevaarlijk. Zij weten precies wat jij moet doen om er vanaf te komen. Dus..

Er zal van degene die de schijnbaar controversiële inzichten in de groep brengt worden gevraagd de groepslogica in te zien en de paradox-grens te accepteren. Het is gemakkelijker en zeer verleidelijk de groep te begrijpen in plaats van jezelf. Het is je meer dan duidelijk dat het voor andere groepsleden onlogisch is dat je zo denkt en je bent niet of nauwelijks in staat het aan jezelf uit te leggen. License to feel.

Is een groep waarvan elk lid een optimaal begrip heeft van het reconstructie-concept succesvoller in termen van het bereiken van groepsdoelen? Heeft het toepassen van het reconstructie-concept net als elk ander systeem een houdbaarheidsdatum? Bestaat er een gevaar dat we het zoeken naar oppervlakkige verbanden en verwerpen van ingewikkelde paradoxen rücksichtslos inwisselen voor het verwerpen van oppervlakkige verbanden en het zoeken naar ingewikkelde paradoxen?

Alles is niets en niets is alles.

Na elke blog krijg ik inzichten die mooier zijn dan ik op dat moment in de blog kan verwerken. Elke blog is een glimp van mezelf. Een snapshot. Een foto. Een pixel. Ik bedenk, ik schrijf, ik herlees, ik verwerp en ik omarm. Schijnbaar losstaande blogs hebben onzichtbare relaties en knullige paradoxen met andere blogs. Blogs vormen voor mij een van de dimensies weermee ik mezelf reconstrueer.