Nederland: Doorvoerland van aardgas / Verkoopprijs is kunstmatig exorbitant hoog

Samenvatting

Tot op de dag van vandaag (september 2022) is in Nederland de doorzet van aardgas groter dan het totale binnenlandse verbruik. Dit betekent dat Nederland netto aardgas uitvoert (zie onderstaande grafiek: netto uitvoer = totaal doorzet minus totaal verbruik, zie uitleg verderop).

Sinds 1982 fluctueert de netto uitvoer tussen de 1 en 7 miljard kubieke meter per maand. In de winter meer en in de zomer minder. Het totale binnenlandse aardgasverbruik is in de winter maximaal 6 miljard kubieke meter per maand en in de zomer is het minimum circa 2 miljard kubieke meter per maand.

Een relatief klein contract met Gazprom is reeds beëindigd, maar fysiek stroomde er ook daarvoor geen Russisch gas door aardgasleidingen in Nederlandse bodem. Dit gecontracteerde aardgas werd bijvoorbeeld geleverd aan een land als Italië waarmee Nederland langetermijnleveringscontracten heeft. De aardgasdoorzet (= eigen winning + invoer) is afkomstig uit Nederlandse onshore bronnen en Nederlandse, Engelse en Noorse bronnen in de Noordzee aangevuld met vloeibaar aardgas (LNG). De kostprijs van deze bronnen is niet of nauwelijks veranderd, dus de huidige exorbitante verkoopprijs komt kunstmatig tot stand.

Hieronder wordt bovenstaande stap voor stap verduidelijkt. Alle cijfers en grafieken zijn gebaseerd op data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (www.cbs.nl).

Data van CBS

Het CBS verzamelt velerlei data waaronder de aardgasbalans. Hieronder een voorbeeld van een tabel met totalen van 2010 tot en met 2021 (bron [1]):

Noot 1: De tabel laat aardgasvolumes zien in miljoen kubieke meters (mln m3), maar in dit artikel wordt verder alles gepresenteerd in miljard kubieke meters (mrd m3).
Noot 2: In de onderstaande bijlage wordt uitgelegd hoe diverse data te selecteren en te downloaden.

Een paar eerste opmerkingen op basis van deze jaardata:

• Het totaal verbruik is circa 40 mrd m3 per jaar.
• Vanaf 2014 is de ‘Winning uit de bodem’ afgebouwd, maar tot en met 2017 was deze winning altijd nog hoger dan het ‘Totaal verbruik’.
• Bovenop de eigen winning heeft Nederland altijd aardgas ingevoerd.

Verbruik en doorzet

De ‘doorzet’ wordt gedefinieerd als het volume dat door het Nederlandse aardgassysteem wordt gezet. Het is de som van: ‘Winning uit de bodem’, ‘Productie uit andere bronnen’, ‘Invoer van gasvormig aardgas’ en ‘Invoer van vloeibaar aardgas (Lng)’. Onderstaande figuur laat de ‘doorzet’ en ‘Totaal verbruik’ zien vanaf 1982 tot en met juni 2022.

Hieronder dezelfde grafieken, maar dan vanaf 2010 tot en met juni 2022.

Doorzet = winning + invoer

Zoals boven gedefinieerd is ‘doorzet’ de som van vier grootheden, waarbij de ‘Productie uit andere bronnen’ verwaarloosbaar klein is. (Het gaat hier bijvoorbeeld om biogasproductie door vergisting.) Dominant zijn ‘Winning uit de bodem’ en ‘Invoer van gasvormig aardgas’. De rol van ‘Invoer van vloeibaar aardgas (Lng)’ wordt significanter. De figuur hieronder laat de diverse bronnen over de jaren zien:

Hieronder ingezoomd op de periode vanaf januari 2010 tot en met juni 2022.

Herkomst invoer gasvormig aardgas

Ingevoerd volume

Onderstaande figuur laat de invoer van gasvormig aardgas zien van januari 2020 tot en met juni 2022.

In 2020 werd er in totaal 47,6 miljard kubieke meter gasvormig aardgas ingevoerd en in 2021 was dit 44,7 miljard kubieke meter. Van januari 2022 tot en met juni 2022 is er in totaal 20,4 mrd m3 ingevoerd. Waar kwam dit gasvormig aardgas vandaan?

Aardgastransmissienetwerk

Nederland is verbonden met het Europese aardgastransmissienetwerk. Hieronder een weergave van dit transmissienetwerk in augustus 2009.

Intussen zijn er een aantal leidingen bijgebouwd, maar het weerspiegelt nog steeds de hoofdlijnen van het netwerk. Europa wordt uit het noordwesten gevoed vanuit bronnen in de Noordzee (en de Noorse zee) tussen het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Nederland en vanuit Groningen. Vanuit het oosten zijn er grote verbindingen met Rusland en andere omliggende landen. Vanuit het zuiden zijn er via Spanje en Italië relatief kleine verbindingen met Algerije en Libië.

Contract tussen GasTerra en Gazprom

In mei 2022 verscheen dit artikel (bron [3]):

Bovenstaande betekent dat er vanaf 1 juni 2022 tot 1 oktober 2022, in totaal 2 miljard kubieke meter niet geleverd zal worden door Gazprom. Dit zijn vier maanden, dus het komt neer op 0,5 miljard kubieke meter per maand. Dit vertegenwoordigt minder dan 15 procent van de totale invoer van gasvormig aardgas. Hieruit kan worden geconcludeerd dat (nagenoeg) de totale invoerstroom uit het noordwesten komt, dus van aardgaswinning op de Noordzee (en de Noorse zee) tussen het VK, Noorwegen en Nederland.

Kostprijs en verkoopprijs

Het tijdsbestek vanaf het begin van 2022 is te kort om nieuwe aardgasbronnen aan te boren en winningsinstallaties in bedrijf te nemen. Dit betekent dat het totale doorgezette aardgasvolume in Nederland moet komen uit reeds bestaande Nederlandse, Britse en Noorse bronnen zonder meerkosten. Bij gevolg, moet de kostprijs van een kubieke meter aardgas (nagenoeg) onveranderd zijn ten opzichte van de tijd vóór het conflict tussen Oekraïne en Rusland.
De verkoopprijs is op dit moment echter vele malen hoger dan de kostprijs. Deze exorbitant hoge verkoopprijs moet kunstmatig tot stand zijn gekomen. Hoe deze verkoopprijs tot stand komt en wie hem bepaalt is vooralsnog grotendeels onduidelijk. De regering is hier een helder antwoord verschuldigd.

Bronnen

[1] CBS StatLine https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/00372/table?ts=1662822813901
[2] https://www.researchgate.net/figure/Colour-online-European-gas-pipeline-network-We-show-the-transmission-network-blue_fig1_26720900
[3] https://www.gasunietransportservices.nl/en/news/gazprom-ceases-supplying-gasterra-with-effect-from-31-may

Bijlage: Gebruik maken van CBS data en converteren naar Excel

• Ga naar: www.cbs.nl
• Klik linksboven onder ‘Cijfers’ op ‘StatLine’
• Zoek op de gewenste term of scroll als volgt:
• Klik ‘Thema’s’
• In bovenstaand geval, klik: ‘Energie’
• Klik: ‘Aardgas, aardolie, kolen’
• Klik: ‘Aardgasbalans; aanbod en verbruik’
• Selecteer in ‘Perioden’ de gewenste jaren, kwartalen of maanden. - In bovenstaande geval is ‘Maanden’ aangevinkt gevolgd door een vinkje rechtsboven.
• Er verschijnt een tabel in het scherm. Deze tabel kan worden gedownload door rechtsboven te klikken op het symbool voor ‘Download’ (derde van links).
• Klik: ‘CSV volgens tabelindeling’ en de tabel wordt direct gedownload als csv-bestand.
• Op de volgende site is deze eenvoudig te converteren naar Excel-formaat (xlsx): https://convertio.co/nl/csv-xlsx/