Hebben 4 en 5 mei nog wel betekenis?

Elk jaar herdenken we op 4 en 5 mei de horror van de 2e wereldoorlog. Elk jaar de vrijheid die we genieten en de mensen die hun leven ervoor gegeven hebben. Zoveel levens verloren, zoveel levens verwoest.

En wat doen we nu met die vrijheid die zo hard bevochten is? We laten het door onze vingers wegglijden, zonder enig protest.

Sinds 2005 zijn wij allen weer verplicht ten alle tijden een identificatiedocument te kunnen laten zien. Sinds 2010 moet voor een paspoort een vingerafdruk afgegeven worden. Sinds afgelopen maart (2014) is het legaal om zonder last tot binnentreden, een arrestatiebevel en/of een huiszoekingsbevel een huiszoeking te doen. Dan is er nog de grootschalige schending van briefgeheim bij elektronische communicatie (meelezen email, whatsapp etc.), soepeltjes tappen van telefoons, opslag van metadata over ons surfgedrag, opslag van waar onze mobieltjes allemaal geweest zijn, nummerbord-herkenning, analyseren van financiële transacties... Er is een waar panopticon rond ons opgetuigd waar de Stasi en Sicherheitsdienst retejaloers op had geweest.

Net als de meeste mensen heb ik op school geschiedenisles gehad. Op de basisschool, groep 5, hebben we een oorlogsfilm gekeken: Schindler's List. De film was echt heel indrukwekkend. Maar het meest boeiende was de vraag van de meester na afloop: Terwijl de hele klas nog helemaal stil was en half in shock verkeerde werdt ons de vraag gesteld wat wij zouden doen als er een Nazi partij (of ander soort "derde wereldrijk") in opkomst was. Zouden wij dat toelaten? Zouden wij ons verzetten, of niet? Zouden wij meewerken? De meesten wisten heel zeker dat ze de opkomst van een totalitaire wereld of superstaat nooit zouden toelaten en zich zouden verzetten tot het bittere eind.

In al mijn tijd sinds die dag heb ik daar niets van terug gezien. Net als in 1930-1939 laten wij steeds meer machtsmiddelen zonder enig tegenstribbelen in werking treden. Steeds meer machtsmiddelen die de fundering leggen voor een totalitair regime dat de inwoners niet meer dient maar onderdrukt; we laten het recht voor onze neus gebeuren.

Maar op 4 mei kijken we allemaal heel serieus, zeggen we "dit noot meer" en op 5 mei vieren we dat we "vrij" zijn. Allemaal terwijl we ten alle tijden een ID kaart moeten kunnen tonen en precies wordt opgeslagen waar we allemaal geweest zijn. Leren we werkelijk van de geschiedenis? Hebben die twee dagen werkelijk nog betekenis?