1. #bedrijven
  2. #camiel-eurlings
  3. #corruptie
  4. #financiele-markten
  5. #gerrit-zalm
  6. #maxime-verhagen
  7. #toezichthouden
  8. Artikelen

De zachte corruptie van de draaideur

Nederland is relatief corruptievrij aldus de Europese Commissie. De zachte corruptie van de draaideur tussen ambtenarij, politiek en bedrijfsleven is in Nederland echter wijdverbreid.

Als beetje journalist werk je onder de hypothese dat ondanks alle schijn van degelijkheid er ook in Nederland onder iedere straatsteen wel een lijk is te vinden dat van corrupte ellende ligt weg te rotten. Maar goed, dat is slechts de hypothese, de realiteit wil niet altijd meewerken.

Deze week kwam de Europese Commissie met een rapport over corruptie. Nederland scoort goed. De bruine enveloppe bij dokter, politieagent of andere broodnodige beroepsgroep is praktisch verdwenen. Sterker nog, we zijn een voorbeeld voor de rest van Europa stelt de Europese Commissie. Wel waarschuwt de commissie voor de zachtere vormen van corruptie. Het Oostblok mag nog onder de vloek van de steekpenning zuchten, in ontwikkelde economieën gebruikt men verfijnder corruptie-instrumentarium. De bruine enveloppe wordt vervangen door het vooruitzicht van een goedbetaalde baan. Verkiezingsfraude door particuliere campagnefinanciering.

Grootse campagnebudgetten, zoals in de Verenigde Staten, heeft Nederland niet, maar een drukbezochte draaideur tussen politiek, ambtenarij en bedrijfsleven wel. Maxime Verhagen, de voormalig minister van binnenlandse zaken, die naar Bouwend Nederland vertrok. Chris Buijink, de secretaris-generaal op het ministerie van economische zaken, die naar de Nederlandse Vereniging van Banken vertrekt. Jack de Vries, voormalig staatssecretaris van Defensie, die gaat lobbyen voor de JSF bij communicatiebureau Hill & Knowlton. Camiel Eurlings die na zijn ministerschap bij verkeer en waterstaat naar KLM vertrekt.

De Europese Commissie merkt dit in haar rapport ook op en pleit er bij de regering voor om draaideurbeleid te ontwikkelen. Niet nodig zei minister Ronald Plasterk bij Pauw en Witteman. Daar hebben we namelijk al regels voor. Als bewindspersoon is het niet toegestaan om het belang van een toekomstige werkgever in plaats van het publieke belang te dienen. Natuurlijk een terechte, maar ook een oncontroleerbare regel.
De casus Zalm

Neem een concreet voorbeeld: Gerrit Zalm. Zalm was van 1994 tot 2007 bijna onafgebroken de minister van financiën. Na zijn ministerschap nam hij vrij snel een baan aan bij de inmiddels failliete DSB Bank. Nou wil het toeval dat hij vlak voor zijn ministerschap te maken kreeg met een voor DSB erg belangwekkend dossier.

In oktober 2006 neemt de Tweede Kamer een motie aan die oproept tot een verbod op kredietreclames. Volgens media-analist Nielsen bedroeg het totaalbedrag aan kredietreclames op dat moment 45 miljoen euro per jaar, waarvan DSB maar liefst 38 miljoen voor haar rekening nam. Een paar maanden eerder is Gerrit Zalm door de Telegraaf samen met DSB CEO Dirk Scheringa gefotografeerd op de AZ tribunes. Zalm ontraadt in december 2006 de kamermotie en weigert deze uit te voeren. TV-reclames zijn volgens Zalm een ‘onlosmakkelijk aspect van het handelsverkeer’ en een verbod van deze reclames zou van ‘paternalisme’ getuigen. Zo’n zes maanden later treedt Zalm aan als hoofd economische strategie bij DSB Bank. ‘Op de tribune bij het voetbal is er iets tussen ons gegroeid,’ zegt Zalm bij zijn aantreden.

Als zoveel van dit soort draaideur verhalen: je kan een verdachte correlatie aantonen, maar zo’n correlatie hoeft natuurlijk niet per se iets te betekenen. De waarde van een politicus als werknemer is echter niet alleen eventuele beleidsinvloed. Ook los hiervan bewees de politieke achtergrond van Zalm zijn waarde. Door zijn aanwezigheid verloste hij Scheringa namelijk van een aantal kopzorgen. Zalm wekte vertrouwen. Niet alleen bij spaarders, maar, misschien wel het meest belangrijke, ook bij de toezichthouders.

Eind 2007 is Scheringa in een loopgravenoorlog verwikkeld met de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en de Nederlandsche Bank (DNB). Het conflict escaleert en DNB besluit zelfs in een vergadering om zo’n beetje het zwaarste middel in te zetten: DNB wil een stille curator aanstellen. Het komt er niet van. Zeven minuten na de vergadering snort de fax. Zalm is bereid gevonden financieel directeur te worden bij DSB. De vertrouwenwekkende benoeming is reden voor DNB om de aanstelling van een stille curator op te schorten. DNB blij, Scheringa blij en –bovenal- Zalm blij (hij krijgt voor zijn vierdaagse werkweek 750.000 euro per jaar).

Zalm was zich welbewust van zijn rol als bliksemafleider. In een memo van Zalm aan zijn medebestuurders, openbaargemaakt in het curatorenrapport, benoemt hij de slechte verstandhouding met de toezichthouders. Hij zegt dat er op termijn een nieuw verdienmodel moet komen, want ‘mijn aanwezigheid houdt [de toezichthouders] nog wel even af (het voordeel van het Minister zijn geweest) maar dat blijft niet zo.’

Vlag op strontschip

Nu mag Zalm een schrijnend voorbeeld zijn van hoe zijn politieke achtergrond werd gebruikt om noodzakelijk ingrijpen te voorkomen. Hij is echter lang niet de enige. Menig politicus heeft als een spreekwoordelijke vlag op het strontschip gefungeerd. Van Hans Wiegel, oud VVD fractievoorzitter, bij diverse twijfelachtige vastgoedfondsen tot Marjet van Zuijlen, PvdA kamerlid, bij Lips Capital Group. Een politicus in de gelederen is, met name bij bedrijven van dubieus allooi, van grote waarde.

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat het aanstellen van een bestuurslid met een politieke achtergrond een significant effect heeft op de aandelenkoers. Laten we de markt in haar alwetendheid serieus nemen. Blijkbaar voegen politici waarde toe aan een bedrijf. Komt dat door bovenmatige competentie? Ik waag het te betwijfelen. De best betaalden onder voormalig politici kapitaliseren vaak op de opgedane relaties en status als politicus, niet op hun kunde.

En dat maakt deze vorm van zachte corruptie zo twijfelachtig.

www.ftm.nl

No Rights Apply
1
  1. hakkietakkie@hakkietakkie
    #150210

    Maxime Verhagen, de voormalig minister van binnenlandse zaken, die naar Bouwend Nederland vertrok. Chris Buijink, de secretaris-generaal op het ministerie van economische zaken, die naar de Nederlandse Vereniging van Banken vertrekt. Jack de Vries, voormalig staatssecretaris van Defensie, die gaat lobbyen voor de JSF bij communicatiebureau Hill & Knowlton. Camiel Eurlings die na zijn ministerschap bij verkeer en waterstaat naar KLM vertrekt.


    Wouter Bos van manager bij Shell naar politiek en van politiek naar partner KPMG
    Balkenende partner bij Ernst&Young;(verdient nu meer dan de balkenende norm)
    Zalm naar hoerenmadam bij de ABNAMRO
    Aart Jan de Geus naar OECD https://en.wikipedia.org/wiki/OECD