Acht manieren om de dood te ontlopen

Mensen beleven de dood als een catastrofe. Op de dag dat je sterft verlies je alles waarvoor je je een leven lang hebt uitgesloofd, de macht en het gezag dat je hebt vergaard, de bezittingen die je opeen hebt gehoopt en waaraan je zo bent gehecht, je dromen, de vrienden en geliefden die je om je heen hebt verzameld, de vaardigheden, kennis en talenten waarvoor je je zoveel inspanning hebt getroost om ze te ontwikkelen en het lichaam waar je zo trots op bent en waar al die jaren zo goed voor hebt gezorgd. Op de dag dat je sterft sta je met lege handen. Het vervult velen met bitterheid en angst, met een twijfel die tot wanhoop drijft. Deze realiteit is te erg. Daarom spannen de mensen zich tot het uiterste in om de grote leegte die daagt achter het onvermijdelijke moment van sterven niet te hoeven zien, om de pijn erover te verdringen, om het vreeswekkende bewustzijn van dit einde te vergulden.

Mensen willen weten ‘waar het heen gaat’. Ze willen «controle» hebben over hun bestaan. En om het gevoel daarvan te krijgen hebben ze een aantal verhalen, illusies ontwikkeld, waar ze heilig in geloven. Want «het» niet weten is een afgrond.
Je vindt die illusies terug in alle culturen: Stephen Cave zegt in deze video van TedTalk, dat je ze kunt indelen in vier soorten. Daarna somt hij er vijf op:

• Dromen over een eeuwigdurend leven, dat mogelijk wordt gemaakt door een elixer of — iets meer van deze tijd — een wetenschappelijke vondst.
• Mooie, troostrijke fantasieën over een reïncarnatie, wederopstanding, verlossing uit de dood.
• Fantasieën over spirituele onsterfelijkheid. Het idee dat je weliswaar je lichaam achter moet laten, maar dat je een «essentie» bezit, die verder leeft als een ziel in de hemel of in één of ander paradijs.
• Een symbolische vorm van onsterfelijkheid creëren. De idee koesteren dat je voortleeft in iets groots, wat je hebt verricht, dat je figuurlijk zult blijven voortbestaan in je nageslacht en de prestaties die je hebt geleverd tijdens je leven. Voor deze strategie moet je je gevoel van eigenwaarde, status en reputatie leren opkrikken.

• Het groepsgevoel cultiveren. Je geheel te vereenzelvigen met een groep, zoals de familie, de natie, een voetbalclub, een geloof, een politieke ideologie.

  Volgens mij ziet–ie nog een paar populaire strategieën over het hoofd:

• Door een manie te cultiveren die je geest volledig in beslag neemt; wordt workaholic of iets dergelijks.
• Door alcohol en drugs.
• Door de roes van onaantastbaarheid en onoverwinnelijkheid, die wordt gewekt met het vernietigen van de levens en bezittingen van anderen, ofwel in je fantasie ofwel in de werkelijkheid.