Koersdaling oliebedrijven kan financiële crisis veroorzaken

Na de IT-bubbel en de huizenbubbel dreigt nu een koolstofbubbel. Voor de stabiliteit van de financiële sector is een verschuiving naar duurzame energie hoogst nodig, zegt Jeroom Remmers.

Begin augustus publiceerde Shell zijn halfjaarcijfers. De winst daalde van $6 mrd naar $2,4 mrd en de koers met 20 procent. Ook bij ExxonMobil kelderde de winst. En deze tegenvallers gaan nog veel erger worden, als we analisten mogen geloven.

De oorzaak is echter een heel andere dan die van de huidige koersdalingen. Analisten spreken over een ‘Carbon Bubble’, vanwege overgewaardeerde voorraden olie, gas en steenkool. Over enkele jaren kunnen deze voorraden voor meer dan 50 procent afgeschreven worden, omdat ze nooit uit de bodem gehaald mogen worden op basis van internationale klimaatafspraken. Niet alleen Standard & Poor’s, maar ook het Internationale Energie Agentschap waarschuwden hier al voor.

Klimaatafspraken

Wat zijn die klimaatafspraken ook alweer? De meeste VN-landen hebben afgesproken dat toenemende CO2-emissies wereldwijd een temperatuurstijging van maximaal 2 graden Celsius mogen veroorzaken. Het laatste IPPC-rapport dat vorige week in Zweden is gepubliceerd, geeft de noodzaak opnieuw aan om deze grens niet te overschrijden.

Ondanks tegenwind – denk aan de financiële crisis, tegenwerkende landen en bedrijven – is de kans zeker aanwezig dat het toch lukt om in 2015 internationaal vergaande CO2-reducerende doelen en maatregelen af te spreken. Persoonlijk schat ik die kans op meer dan 75 procent. De druk vanuit vooruitstrevende landen, consumenten, grote investeerders die samenwerken in het Carbon Disclosure Project en ‘groene’ bedrijven is namelijk ook erg groot.

Koolstofbudget

Maar afspraken zouden slecht nieuws zijn voor ‘Big Oil’. Het gaat namelijk betekenen dat zij een groot deel van hun bewezen reserves niet mogen verbranden. Hoeveel precies? Rekent u even mee.

Het resterende koolstofbudget van de wereld wordt geschat op 900 à 1075 gigaton om onder de 2 graden Celsius te blijven. Van de bewezen wereldreserves aan koolstofvoorraden is 75 procent in handen van overheden, de rest is van private bedrijven. Gesteld dat het resterende koolstofbudget evenredig verdeeld wordt tussen overheden en bedrijven, dan kunnen bedrijven nog tussen de 125 en 275 gigaton uitstoten.

De totale bewezen reserves van bedrijven aan olie-, gas-, en steenkool staan echter gelijk aan 762 gigaton CO2. Dat betekent dus dat tussen de 60 en 80 procent van alle beheerde reserves momenteel in handen van bedrijven eigenlijk onbruikbaar en onbrandbaar zijn. Die staan echter al wel op de balans van de Shells en de ExxonMobils van deze wereld ingeboekt. Voor investeerders betekent dit dus een bijzonder groot risico: zullen zij hun geld ooit nog terugzien?

De 6.000 grootste bedrijven ter wereld met weinig aandacht voor duurzaamheid leverden de afgelopen zeven jaar 5,5 procent rendement op. De meest duurzame bedrijven 16,4 procent.
Daarmee dreigt de volgende economische zeepbel zoals we die ook al zagen in de ICT- en bankensector. Toezichthouders zoals de AFM en DNB zouden moeten waarschuwen voor deze Carbon Bubble, zoals de Bank of England dat al doet. De BBC, de New York Times, de Financial Times en de World Bank gaven dezelfde boodschap af. In de VS desinvesteren universiteiten en steden als New York, San Francisco en Seattle uit de Big Oil-bedrijven. Ook in Nederland beginnen steeds meer partijen vragen te stellen aan bijvoorbeeld pensioenfondsen over de Carbon Bubble. Langetermijninvesteerders merken immers vooral de gevolgen.

De volgende zeepbel

Het is dus tijd voor een verschuiving van investeringen in fossiele energie naar duurzame energie. Dat is vooral vanuit de economische overtuiging dat we een Carbon Bubble moeten voorkomen.

Daar komt bovenop dat investeren in duurzame energie en cleantech-bedrijven zowel financieel als maatschappelijk een hoger rendement oplevert, blijkt uit diverse bronnen. Volgens Amerikaanse beleggingsadviseurs Aperio Group en Green Alpha is een fossiel-vrij portfolio uit financieel oogpunt zelfs beter.

Ook er is volgens een artikel in de Harvard Business Review 2012 van Osmosis Investment Management – een vermogensbeheerder uit de Londense City – een positieve relatie tussen duurzaamheid en rendement. Hun analyse wijst uit dat 6.000 van de grootste bedrijven ter wereld met weinig aandacht voor duurzaamheid, de afgelopen zeven jaar 5,5 procent rendement hebben opgeleverd bij een gemiddelde winstmarge van 6,3 procent. De meest duurzame bedrijven (met o.a. lage CO2-emissies en weinig energie- en watergebruik) leverden daarentegen een rendement op van 16,4 procent bij een gemiddelde winstmarge van 12,7 procent.

Meer investeringen in duurzaamheid gaat niet alleen financiële instabiliteit voorkomen, het gaat ook meer geld opleveren.

www.duurzaambedrijfsleven.nl