Lagere rente, lagere rendementen, lagere EROEI

De rente staat overal ter wereld op recordlaagte. Het was nog nooit zo goedkoop om geld te lenen. Centrale banken (de FED, de ECB, de Bank of Japan) lenen geld bijna renteloos uit om de economie te stimuleren. Landen met hoge schulden en een krimpende economie, zoals Griekenland betalen veel minder rente op hun leningen dan 2 jaar geleden. Italië betaalt slechts 0,5% rente op een staatslening met een looptijd van 6 maanden. De Nederlandse overheid leent zelfs tegen negatieve rente.

Diminishing Returns
Het gevolg van die lage rente is dat de rendementen op investeringen ook steeds lager worden. Je kunt zonder grote risico's veel geld lenen voor investeringen, die nauwelijks rendement opleveren. Speculatie met grondstoffen, edelmetalen of bitcoins bijvoorbeeld. Zolang het rendement maar ietsje groter is dan de rente, die de bank rekent.
Oliemaatschappijen kunnen zonder al te veel rente te betalen geld lenen voor projecten om moeilijk winbare olie en gasvoorraden te ontginnen. Het hoeft geen groot rendement op te leveren. Zolang de olieprijs maar net iets hoger is dan de produktiekosten.
Ondertussen maakt het midden- en kleinbedrijf kennis met "diminishing returns". Winkels die op zondag opengaan, verhogen hun omzet met een paar procent. Maar daar staan ook hogere (loon)kosten tegenover. Het netto-rendement van koopzondagen is waarschijnlijk negatief.
Ook andere sectoren (bouw, toerisme en entertainment) zien de winst (het rendement van investeringen) teruglopen door de economische recessie en lagere koopkracht.

Dalende Energy Return On Energy Invested (EROEI)
De rentedaling en de daling van rendementen treden op in een tijd waarin het netto-rendement van energie-opwekking ook afneemt. Dertig jaar geleden leverde eeninvestering van 1 vat aardolie nog een 20-voudig rendement op: de Energy Return On Energy Invested (EROEI) bedroeg toen 20:1.
Tegenwoordig levert investeren van één vat aardolie in de exploitatie van teerzand nog maar 3 vaten aardolie op. De EROEI van teerzandolie bedraagt slechts 3:1.
Voor de winning van diepzee-olie en de winning van schaliegas is het netto-energie-rendement waarschijnlijk ook dik onder de 10:1. Precieze berekeningen zijn moeilijk te maken.

In mijn ogen is het geen toeval dat de rente op leningen en het rendement van investeringen door het bedrijfsleven tegelijkertijd dalen met het gemiddelde rendement van energie-opwekking. Dalende rente en rendementen zijn een direct gevolg van de lagere energierendementen waar we het tegenwoordig mee moeten doen.
Aangezien de Energy Return On Energy Invested (EROEI) steeds verder zal dalen, verwacht ik niet dat de rente en het gemiddelde rendement van het bedrijfsleven veel zullen stijgen. Er is geen reden tot optimistische economische voorspellingen.

cassandraclub.wordpress.com