Meer plastic dan plankton

Diepzee wereldwijd vol microplastics

Vlaamse onderzoekers hebben 5.000 meter diep in zee microplastics ontdekt. Een wetenschappelijke wereldprimeur voor professor Milieutoxicologie Colin Janssen en professor Mariene Biologie Ann Vanreusel van de Gentse universiteit. Tijdens jarenlang onderzoek vonden wetenschappers ook in de Noordzee steeds meer plastic.
Ieder jaar kan je langs onze 67 kilometer lange kustlijn per kilometer strand 100 kilogram afval vinden. Vooral plastic: zakjes, flesjes, dopjes, lollystokjes, bekertjes... Achtergelaten door achteloze toeristen of aangespoeld vanuit zee. En even goed touw van visnetten en de inhoud van vuilniszakken overboord gezwierd vanop schepen.

Plastic doodt dieren. Een dwergvinvis die een maand geleden uitgehongerd stierf op het strand in Nieuwpoort had wellicht nog wekenlang rondgezwommen. Eten kon niet meer, want vier grote plastic zakken blokkeerden z’n maag. Eén van die zakken - een plastic broodzak uit Engeland - had als opschrift: ‘gelieve te recycleren’. Verdomd cynisch.

Ook zeevogels sterven massaal door plastic omdat ze de felgekleurde, kleine stukjes op het water voor voedsel aanzien. In een laboratorium van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) woonden we een dissectie bij van een Noordse Stormvogel, familie van de albatros. Het dier had 30 stukjes plastic gegeten. Ieder jaar vinden vrijwilligers op onze stranden tot 200 dode noordse stormvogels. Overal in Europa dissecteren wetenschappers deze vogelsoort om het probleem ‘plastic’ in kaart te brengen. 97% van de vogels heeft plastic in de maag.

Och, het zijn maar beesten, zou je kunnen zeggen. Maar ieder jaar sterven wereldwijd naar schatting 1,5 miljoen zeedieren door plastic: zoogdieren, vogels en schildpadden. Door verstikking of verstrikking. En wat als we zelf à volonté plastic zouden eten? Als je de gemiddelde maaginhoud van een noordse stormvogel zou vertalen naar menselijke proporties, dan hebben wij een brooddoos vol plastic binnengespeeld.

Eén mossel
Maar de grootste vervuiling is bijna onzichtbaar. Plastic breekt amper of niet af. Na verloop van tijd ontstaan door zon en zout, door licht en golfslag kleine stukjes plastic, microplastics genoemd, die versnipperen in het milieu. Microplastics dringen door tot in de hele voedselketen. Professor Colin Janssen voert met z’n onderzoeksteam al jarenlang onderzoek naar microplastics. Zij ontdekten dat microplastics al in het weefsel van een mossel zitten. Wie één kilo mosselen eet, krijgt tot 600 deeltjes microplastics binnen. Dodelijk is dat niet. Maar gezond of wenselijk is anders. Verder onderzoek moet uitwijzen of ook vissen microplastics opnemen in hun weefsel.

Ook wie nooit afval op het strand achterlaat of in zee kiepert, heeft misschien toch boter op het hoofd… Microplastics zitten immers vaak in verzorgingsproducten: shampoo, bodylotion, tandpasta, scrubzeep en lipgloss. De kleine bolletjes geven dat goede gevoel bij het wassen. Telkens als we ze gebruiken, spoelen we microplastics naar zee.

Onze zeeën en oceanen zijn ‘s werelds grootste stortplaats van kunststof geworden. Op sommige plaatsen is de concentratie plastic al groter dan het aanwezige plankton, toch de basis van de voedselketen. En het probleem wordt steeds groter

www.deredactie.be