Hormoonverstoorders in het milieu, de natuur waarschuwt ons

Het is nog niet zo eenvoudig om de giftigheid van een chemische verbinding te beschrijven. Bij welke dosis wordt de stof acuut giftig, bij 10 of 5 druppels? En wat zijn de lange termijn effecten, over 10 of 20 jaar? En als deze chemicaliën onze genen beïnvloeden, wat zijn dan de gevolgen voor onze kinderen en kleinkinderen?

We worden dagelijks blootgesteld aan honderden, zoniet duizenden, man-made chemicals. Het is dus onmogelijk om een specifieke verbinding als schuldige aan te wijzen en daarmee hopen dat het probleem is opgelost. Het is nog niet eens bekend hoe deze chemicaliën elkaar ook nog eens beïnvoeden.

Wetenschappelijk gezien kan men zulke complexe vragen over toxiciteit alleen oplossen door labexperimenten op mensen te gaan uitvoeren. Dit is natuurlijk onacceptabel en sommige onderzoekers proberen een antwoord te vinden door in de natuur op zoek te gaan naar de effecten van al deze chemische stofjes.

Zo rond 1950 werden de alarmklokken in Minamata (Japan) hard geluid. Bij katten, kraaien en vissen werd heel vreemd gedrag waargenomen. De katten kregen stuiptrekkingen welke bekend werd onder de naam ‘cat-dancing disease’. Kraaien vielen uit de lucht, zeewier groeide niet meer en vissen dreven met hun buik omhoog in de zee.

De eerste verschijnselen van ziekte bij mensen trad 5 jaar later op. Men gaat ervan uit dat de ziekteverschijnselen veroorzaakt worden door het hoge kwikgehalte in het afvalwater van de plaatselijke chemische fabriek van Chisso Corporation.

In onze huidige samenleving vinden onderzoekers vele problemen in wilde dieren die verband kunnen worden gebracht met hormoonverstorende chemicaliën (endocrine-disrupting chemicals (EDCs).

Eén van de bekendste is de pesticide vergiftiging van alligators in Lake Apopka (Florida, VS). Zowel de mannelijke als vrouwelijke dieren ontwikkelden een groot scala van problemen. De mannelijke alligators werden kleiner en hun penis was misvormd en de vrouwtjes hadden in de eierstokken grote afwijkingen.

In de Bothnian Baai in Zweden daalde het aantal dragende zeehonden met 60% na blootstelling aan polychloorbisfenolen (PCB’s).

IJsberen in het noorden van Groenland hebben kleinere testikels en lagere testosteron gehaltes dankzij meerdere giftige chemicaliën die vanuit het rijke westen komen overwaaien.

In een natuurpark in de buurt van Pretoria (Zuid-Afrika) vinden onderzoekers afwijkingen in de geslachtshormonen van vissen en andere dieren.

In Canada hebben onderzoekers aangetoond dat vogels, welke zijn blootgesteld aan methylkwik, homoseksueel gedrag vertonen. Bij deze vogels zijn de gehaltes van testosteron en oestrogeen compleet in de war gegooid.

Uit verschillende delen van de wereld wordt duidelijk dat afvalwater van papierfabrieken en waterzuiveringsinstallaties het geslacht van vissen verandert, mannetjes worden vrouwtjes en vrouwtjes worden mannetjes. In de vroege ontwikkeling van vissen is het brein niet continue ‘gesexualiseerd’ en de dieren blijven hun hele leven gevoelig voor geslachtshormonen. Vissen zijn dan ook extreem gevoelig voor hormoonverstorende chemicaliën.

Duitse onderzoekers stelden slakken bloot aan hormoonverstorende chemicaliën, dit leidde tot een fenomeen dat nu bekend staat als “super-feminisation”. Hoewel de resultaten door andere wetenschappers betwist worden vonden de Duitsers bij de vrouwtjes die in contact kwamen met bisfenol A (BPA) extra sex-organen, vergrootte geslachtsklieren en misvormingen van de eileiders.

In het onlangs verschenen rapport over hormoonverstorende chemicaliën verklaren de specialisten van de UNEP en WHO dat men overal ter wereld in de natuur vervouwelijking aantreft. Sommige symptomen zijn ook al bij mensen zichtbaar. Vooral de overeenkomsten van deze effecten bij mens en dier baart zorgen.

Bij mannelijke vissen amfibiën worden in landbouw- en stedelijke gebieden misvormde genitaliën, lagere spermakwaliteit en veranderende gehaltes sexhormonen teruggevonden. Deze effecten ziet men ook langzaam maar zeker bij mensen optreden. De oorzaak is hoogstwaarschijnlijk dezelfde.

De overenkomsten tussen ziektes en afwijkingen die in overal de dierenwereld en bij mensen worden waargenomen zijn geen verrassing. Beide leven in hetzelfde milieu en hun voedsel groeit ook in dit milieu. Daarnaast groeit de bezorgdheid bij onderzoekers: langzaam maar zeker wordt duidelijk dat de ziektes overerfbaar zijn.

Dit betekent dat de de toenemende ziektes zie we vandaag de dag zien mogelijk veroorzaakt zijn door de blootstelling van onze grootouders aan hormoonverstorende chemicaliën. Deze effecten kunnen mogelijk iedere generatie toenemen.

Daarnaast roepen ook meer en meer onderzoekers dat de huidige methoden om de giftigheid van een chemische verbinding te beschrijven ruim onvoldoende zijn. Daarnaast wordt de veilig verklaarde dosis voor de mens ook nog eens berekend, gegevens uit de praktijk ontbreken.

Tot nu toe worden er 800 chemicaliën verdacht van hormoonverstorende eigenschappen. Slechts een heel klein aantal van deze verbindingen is daadwerkelijk onderzocht met behulp van geschikte testen. Het overgrote deel is niet eens getest, ondanks de toenemende kennis en begrip van hormoonverstoorders. Deze kloof moet snel overbrugd worden, de gevolgen kunnen zo gigantisch zijn dat niets doen geen optie is.

Daarnaast dienen we niet meer iedere chemicalie afzonderlijk te testen en iedere ziekte afzonderlijk te onderzoeken. We moeten op zoek gaan naar het grotere geheel.

iol.co.za