Fout medisch muismodel kost miljarden

Muizen zijn totaal niet representatief voor acute ontstekingsreacties bij mensen

Het had jaren onderzoek en miljarden dollars gescheeld als we dat met z’n allen eerder hadden beseft, melden 39 Amerikaanse onderzoekers deze week in PNAS.

De publicatie gaat primair over sepsis oftewel acute bloedvergiftiging. Maar hartziektes en kanker hebben ook deels met het immuunsysteem te maken, wat over de experimenten met muizen op dat gebied dus ook meteen twijfels doet rijzen. Zulke grote twijfels dat het verhaal zelfs de New York Times heeft gehaald.

Met de aantekening dat het iemand op had moeten vallen dat muizen dermate ongevoelig zijn voor bacteriële infecties dat hun immuunsysteem haast wel anders moet werken.

De onderzoekers zijn er 10 jaar mee bezig geweest. In eerste instantie keken ze naar witte bloedcellen van menselijke patiënten met sepsis, zware brandwonden en andere levensbedreigende beschadigingen. Ze zochten naar patronen in de genetische expressie die de overlevingskans konden voorspellen, en vonden die ook.

Alleen konden ze de resultaten nergens gepubliceerd krijgen, onder meer omdat het niet was gelukt om dezelfde genetische expressiepatronen zichtbaar te maken bij muizen. “Ze waren zo aan muizenstudies gewend dat ze dachten dat die de enige manier waren om resultaten te valideren”, stelt Stanford-onderzoeker Ronald Davis achteraf in de New York Times. “Ze zijn zo gefixeerd op het genezen van muizen dat ze vergeten dat we eigenlijk proberen om mensen te genezen.”

Of de genetische respons van muizen op dit soort ontstekingen wel overeenkwam met die van mensen, bleek nooit systematisch te zijnn onderzocht. De auteurs deden het dus maar zelf. De resultaten waren verbluffend: de overeenkomst wordt in PNAS afgedaan als ‘close to random’. Soms blijkt het zelfs zo erg te zijn dat je muizen helpt door een bepaald gen in te schakelen, terwijl je het bij een mens juist moet blokkeren.

Een belangrijk verschil is ook dat sepsis, brandwonden en trauma’s bij mensen allemaal dezelfde genetische respons veroorzaken, wat zou kunnen betekenen dat je tegen alledrie hetzelfde medicijn kunt inzetten. Bij muizen zijn het juist drie totaal verschillende groepen genen.

Het verbaast de onderzoekers dus niets meer dat de 150 medicijnen tegen sepsis, die de afgelopen jaren eerst op muizen en daarna op mensen zijn uitgeprobeerd, bij die laatste groep jammerlijk faalden.

Desondanks hebben zowel Nature als Science de publicatie opnieuw geweigerd voordat PNAS hem accepteerde. Volgens Davis omdat de peer reviewers een gevoel hadden van ‘dit kan niet waar zijn.’.

bron: New York Times