<< error >> (our Markdown requires valid webpage links, not image links, see manual)

“Wereld gaat periode in van chronische voedselschaarste”

De wereldvoedselprijzen zijn de laatste drie maanden licht gedaald, maar de voorraden blijven klein. De tijd van overschotten is definitief voorbij, en dat terwijl de kans op misoogsten blijft toenemen.
In 2012 liepen de voedselprijzen op, onder meer door extreme droogte in de Verenigde Staten. Eind 2012 is die weer licht gedaald. Uit de cijfers die de FAO gisteren publiceerde blijkt dat de index die de organisatie gebruikt intussen is gestabiliseerd op 210 punten. Dat is lager dan de piek van 238, twee jaar geleden, die samenvielen tot opstanden in de Arabische wereld. Maar de voorraden blijven klein: 20,1 procent van de jaarlijkse consumptie, wat neerkomt op 73 dagen voorraad. Daardoor is de prijs gevoelig voor misoogsten en tegenvallers.De wereld is in een periode van structurele voedselschaarste terechtgekomen. Voedsel is de nieuwe olie. Land is het nieuwe goud. Aan de vraagzijde komt dat door bevolkingsgroei, economische groei en het gebruik van plantaardige brandstoffen voor auto's. Aan de aanbodzijde komt het door extreme bodemerosie, groeiende watertekorten en een oplopende temperatuur. Als we deze trends niet kunnen omkeren, zal voedsel schaarser worden, honger toenemen en het hele maatschappelijk bestel uiteindelijk in elkaar storten.

Tijd van overschot

De tweede helft van de twintigste eeuw was een tijd van grote overschotten. Behalve letterlijke graanoverschotten was er ook een overschot aan land, vooral in de VS, dat braak bleef liggen om ingezet te worden in slechte jaren. Toen het Indiase regenseizoen bijvoorbeeld uitbleef, in 1965, verscheepten de VS een vijfde van hun tarwe naar India om een hongersnood te voorkomen. Op de wereldgraanprijs had dat amper effect.

In de loop der jaren werd de mondiale vraag naar graan echter zo hoog dat het Amerikaanse programma voor braakliggend land in 1986 werd uitgefaseerd. Later begon de wereld ook in te teren op de graanvoorraden. In 2001 waren die nog zo groot als 107 dagen consumptie. Van 2002 tot 2011 was dat echter gemiddeld nog maar 74 dagen. Een periode van ongekende overschotten was aan zijn eind gekomen.

De laatste jaren zitten de graanvoorraden nog maar iets boven de 70 dagen, tot voor kort beschouwd als het minimale gewenst aantal dagen. Dat terwijl de temperatuur stijgt, de droogtes extremer worden en de hittegolven feller. Dit kan oogsten serieus doen verkleinen en chaos in de graanmarkt veroorzaken. De wereld leeft nu bij het jaar, in de hoop dat er altijd genoeg is om de vraaggroei aan te kunnen.

Beschavingen

We moeten niet vergeten hoe eerdere beschavingen aan hun eind zijn gekomen. Vaak kwam dat door onduurzame landbouwpraktijken. De Soemeriërs gingen te gronde door verzilting, een effect van een verkeerd irrigatiesysteem. De neergang van de Maya's kwam onder andere door bodemerosie.

De huidige wereld bevindt zich ook op zo'n pad. Het is geen zout, maar kooldioxide dat ons systeem in gevaar brengt. En net als de Maya's erodeert de bodem door verkeerd landgebruik. Het probleem nu is dat er verschillende problemen tegelijkertijd optreden, zoals ontbossing, uitputting van watervoorraden, enzovoorts.

De voedselprijzen zijn het dubbele van wat ze tussen 2002 en 2004 waren. Dat is voor rijke westerlingen misschien geen groot probleem, maar wel voor mensen die meer dan de helft van hun dagelijkse budget aan voedsel besteden. Het aantal mensen met honger is toegenomen van 792 miljoen in 1997 tot bijna een miljard nu. Als we niet van koers veranderen, zal deze trend zich doorzetten.

Boeren kunnen steeds moeilijker meekomen met de wereldwijde vraag. De wereld betreedt een tijdperk van permanente voedselschaarste. Het resultaat zal een groeiende competitie om de natuurlijke hulpbronnen zijn. Kortom, een nieuwe geopolitiek van voedsel.

www.dewereldmorgen.be