Meer medicijnen in Nederlands drinkwater dan nodig

Sinds de ontdekking van het bestrijdingsmiddel bentazon in het Amsterdamse drinkwater in de jaren tachtig komt er steeds meer aandacht voor de aanwezigheid van geneesmiddelen in kraanwater.

Zuiveringsinstallaties verwijderen een deel van de medicijnen uit rioolwater. De rest komt met het gezuiverde water in het oppervlaktewater terecht.

Wel worden er steeds meer geneesmiddelen in de watercyclus opgespoord. Het afvalwater van de farmaceutische industrie wordt ook deels afgevoerd via het riool. De zuiveringsinstallaties zijn niet specifiek ontworpen om geneesmiddelen te verwijderen.

Onbedoelde effecten

Naar schatting dumpen de 353 zuiveringsinstallaties ieder jaar 11 ton geneesmiddelen en 13 ton röntgencontrastmiddelen in het oppervlaktewater. Voor de productie van drinkwater wordt onder meer oppervlaktewater gebruikt. Tot nu toe zijn er ongeveer 200 verschillende geneesmiddelen in het oppervlaktewater gevonden.

Middelen die veel in drinkwaterbronnen worden gemeten zijn: (acetyl)salicylzuur, bezafibraat, bisoprolol, carbamazepine, erytromycine, diclofenac, clofibrinezuur, metoprolol en sulfamethoxazol. Daarnaast worden vaak ibuprofen en fenofibrinezuur gevonden.

Geneesmiddelen veroorzaken bij relatief lage concentraties een effect bij de mens. Daarnaast is het denkbaar dat medicijnen ook onbedoelde effecten hebben op waterorganismen. Na chronische blootstelling aan carbamazepine en metoprolol is bij karpers nier- en leverschade vastgesteld. Na drie weken blootstelling aan diclofenac is bij forellen nier-, kieuw- en leverschade geconstateerd.

Toxiciteit

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) toonde residuen van amoxicilline, ciprofloxacine, claritromycine, erytromycine en (acetyl)sulfamethoxazol aan in gezuiverd afvalwater. Daarnaast kunnen medicijnen elkaar onderling in toxiciteit versterken. Dit betekent dat geneesmiddelen die individueel niet te detecteren zijn toch kunnen bijdragen aan de totale toxiciteit.

Het RIVM concludeerde recentelijk dat het gezondheidsrisico voor de consument ‘verwaarloosbaar’ is, maar merkt op dat de marges steeds kleiner worden. Wel noemt het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde het belangrijk om het klantvertrouwen in acht te nemen. Het blad verwijst naar de fluordiscussie in de jaren zeventig toen de Hoge Raad oordeelde dat drinkwaterbedrijven geen stoffen mogen toevoegen voor andere doeleinden dan het bereiden van drinkwater. Medicatie via drinkwater werd beoordeeld als niet toelaatbaar.

Geneesmiddelen kunnen op vier manieren effectief uit de watercyclus worden gezuiverd:

- Verwijdering uit afvalwater op rioolzuiveringsinstallaties
- Verwijdering uit afvalwater in ziekenhuizen
- Verwijdering van geneesmiddelen uit urine
- Verminderen of veranderen van het geneesmiddelengebruik

Het tijdschrift pleit voor het stimuleren van milieuvriendelijke geneesmiddelen, ook wel ‘green pharmacy’ genoemd. Daarnaast is er voor de arts een rol weggelegd om het probleem van medicijnen in het drinkwater aan te pakken, aldus het blad. De arts kan kritischer zijn bij het voorschrijven van middelen.

Bron: Ntvg.nl