Het Softenon schandaal eindelijk blootgelegd

Inleiding

Geheime documenten onthullen dat de duitse producent van thalidomide waarschuwingen over teratogene bijwerkingen van het medicijn bewust negeerde en actief nieuwe wetenschappelijke gegevens in de doofpot stopte.

De australische krant ‘The Age’ is er in geslaagd om de hand op geheime documenten van de duitse medicijnreus Grunenthal te leggen. In de documenten wordt de industriëel herhaaldelijk gewezen op de gevaarlijke teratogene bijwerkingen van het in 1957 op de markt gebrachte medicijn thalidomide. Dit al in 1959, pas eind 1961 werd het medicijn van de markt gehaald.

Op dit moment wordt geschat dat er wereldwijd nog 10.000 slachtoffers van het medicijn in leven zijn, deze werden geboren rond 1960. Extreme misvormingen waren onder andere de bijwerkingen van thalidomide, het medicijn werd destijds verkocht als de oplossing voor ochtendmisselijkheid bij zwangerschap.

Trouwens over de definitie van thalidomide- of softenonslachtoffers bestaat nog steeds onenigheid. In de VS woedde in november 2011 een rechtszaak of een officiële softenonbaby één of twee misvormde armpjes dient te bezitten. Bij onze zuiderburen blijken de rechtzaken over softenon inmiddels verjaard te zijn.

Sinds het verbod heeft de medicijnreus altijd volgehouden dat het schandaal het gevolg was van onvoorzienbare omstandigheden, overmacht. Destijds heeft Grunenthal zich natuurlijk als de ideale schoonzoon gedragen en vanzelfsprekend geen enkele wetgeving overtreden. Dat de (wetenschappelijke) wetgeving voor medicijnen destijds niet voldoende was daar kon Grunenthal natuurlijk niets aan doen.

Tenminste twee jaar voordat het medicijn werd verboden (eind 1961) waarschuwden duitse artsen voor de extreme bijwerkingen van thalidomide bij zwangere vrouwen. Maar in de tussenliggende periode, 1959 – 1961, was het medicijn volgens Grunenthal 100% veilig. In die periode werden er trouwens bij 8 werknemers en hun familie meldingen gemaakt van misvormde babies.

In plaats te reageren op de alarmerende mogelijke bijwerkingen stelde Grunenthal de huisartsen gerust, het is volkomen veilig om thalidomide tegen ochtendmisselijkheid te gebruiken.

De vertrouwelijke Grunenthal documenten zien het licht nadat ze ingediend werden als bewijsmateriaal bij het hogergerechtshof in Australië. Advocaat Michael Magazanik dook de documenten op bij een eis om schadevergoeding van het slachtoffer Lynette Row. Row won vorige week de rechtzaak overtuigend en krijgt meerdere miljoenen dollars als compensatie van de engelse firma Diageo (die in 1997 de oorspronkelijke distributeur Distillers overnam).

Diageo is op dit moment in overleg om een schadevergoeding aan de andere 130 slachtoffers van thalidomide in Australië aan te bieden.

Misschien kiest Diageo eieren voor zijn geld, de gevolgen van thalidomide blijken een grotere reikwijdte te bezitten als verwacht.

De vertrouwelijke Grunenthal documenten

In de Grunenthal documenten is ook een verklaring van de duitse apotheker Friedrich Koch opgenomen. Eind 1960 schreef hij dat hij met een moeder heeft gesproken welke tijdens de zwangerschap Contergan nam, net als Softenon een merknaam voor thalidomide. Haar kind werd geboren met inwendige verwondingen.

Grunenthal schreef destijds aan Koch dat het onmogelijk was dat het medicijn invloed had op de ontwikkeling van de foetus en 100% veilig was. Koch kon rustig doorgaan met het voorschrijven van het medicijn. Koch ging er destijds vanuit dat de onderzoekers van het duitse bedijf zich wel verdiept hadden in het probleem.

Een jaar voordat Koch zijn bezorgdheid over de bijwerkingen van het medicijn uitsprak had het Grunenthal concern ook al contact gehad met de duitse arts. Dr. K.Ook K was ongerust over de mogelijke bijwerkingen van het medicijn.

In K’s verklaring staat te lezen dat hij de misvormingen van zijn pasgeboren zoon (1959) in verband bracht met Contergan. In dat jaar had K samen met zijn vrouw het probleem meermalen met een medewerker van Grunenthal, Dr. Mannheim, besproken. Mannheim vertelde dat de misvormingen onmogelijk veroorzaakt konden worden door Contergan. K bracht destijds ook nog twee andere gevallen van misvormingen in verband met Contergan.

Uit documenten blijkt dat Grunenthal destijds meer en meer berichten over de mogelijke bijwerkingen ontving maar desondanks luidkeels bleef verkondigen dat het middel veilig was.

Een intern document van de farmareus uit begin 1961 toont aan dat thalidomide, een jaar voorat het verboden werd, mogelijk effecten op de foetus had. Andere documenten tonen aan dat Grunenthal wel degelijk op de hoogte was dat het medicijn ook nog een aborterende werking bezat.

Rond deze periode schreven Grunthals verkopers in vertrouwelijke interne memo’s over de veelvuldige klachten van de artsen die het medicijn voorschreven. In de documenten wordt uit een brief van van een vertegenwoordiger duidelijk dat zijn doel bestond uit het ontkennen van deze beschuldegingen. Door verwarring te stichten zou de maximale opbrengst van de medicijnreus veilig gesteld worden.

In een andere memo van één van de verkopers van Grunenthal wordt het probleem van mogelijke neurologische problemen beschreven.20 Duidelijke verbanden tussen allergiën en 2 gevallen van polyneuritis worden besproken.

Dezelfde verkoper kwam met het argument: op psychiatrische afdelingen worden 271 patiënten met het medicijn behandeld. Er worden geen bijwerkingen van het medicijn waargenomen, misschien zijn de idioten zelfs blij met de tintelingen die het medicijn veroozaakt.

Uit een ander document wordt duidelijk dat in 1961 een duitse arts Grunenthal ondervraagd heeft over het mogelijke schadelijke effect van het medicijn. Tijdens de eerste zwangerschap van zijn vrouw vond er een miskraam plaats, zij nam het medicijn Contergan in. In juli 1961 bracht zijn vrouw een ernstig misvormd kind ter wereld waarbij er onmiddelijk aan het medicijn werd gedacht.

Het blijkt dus dat in 1961 Grunenthal veel informatie kreeg over de mogelijke bijwerkingen van thalidomide, deze info werd door het bedrijf als vertrouwelijk bestempeld. In die periode weigerden werknemers het medicijn, in familiekring, nog te gebruiken

Aan het einde van 1961 weigerde de VS om het medicijn op de markt toe te laten, binnen de farmareus Grunenthal was het toen ook bekend dat er een serieus probleem bestond met het medicijn.

In september dat jaar begon Grunenthal zich zorgen over mogelijke schadevergoedingen te maken en gaf een medisch expert de opdracht om een oordeel over de effecten van het medicijn op de ongeboren vrucht te vellen. Ook in de tweede helft van de 1961 werden er nog steeds geen testen uitgevoerd waarbij de mogelijke schadelijkheid werd onderzocht.

Pas in november 1961 werd het medicijn definitief verboden, dit na de rapporten van de bekende Widikundl Lenz en de australische verloskundige Wiliam McBride. Zij legden het onomstotelijke verband tussen thalidomide en geboorteafwijkingen.

Rond deze periode begon het bedrijf met het ontkennen en de verantwoordelijkheid af te schuiven.

De advocaten van Grunenthal schreven in vertrouwelijke memo’s dat ze ernstige twijfels hadden over het gedrag van de farmareus, dit inclusief de honderden rapporten over de zenuwbeschadigen, veroorzaakt door het medicijn. De advocaten waarschuwden de firma dat ze een gevaarlijke en onethische situatie creëerde.

Nu 50 jaar later zijn de beruchte vertrouwelijke documenten van Grunenthal eindelijk openbaar.

De Grunenthal documenten:

Deel 1 (PDF)

Deel 2 (PDF)

theage.com.au