<< error >> (our Markdown requires webpage links, not image links, see manual)

Marktwerking in de zorg bestaat niet

Er is een debat gaande over de vraag of de marktwerking in ze zorg tot goede resultaten heeft geleid de afgelopen jaren. Ik vind dit een heel bijzonder debat, want ik zie helemaal geen marktwerking in de zorg. Dit artikel gaat niet over de vraag of marktwerking in de zorg goed is of niet, maar alleen over de vraag of er op dit ogenblik überhaupt enige marktwerking te vinden is in de zorg.

Er is marktwerking als consumenten (vrije) keuze hebben wat betreft aanbieder van de dienst of het product in een markt. Vereiste daarbij is dat de consument keuze heeft in kwaliteit en prijs, alsmede dat de voordelen van de kwaliteit, maar zeker ook de druk van de prijs, direct op de consument van invloed is. Een goed prijs- en kwaliteitsvorming kan alleen plaatsvinden als er voldoende aanbieders zijn, zodat er geen kartelvorming kan plaatsvinden. Zo vormen de mobiele telecombedrijven op dit ogenblik een oligopolie. Samen zijn ze in staat de kwaliteit en prijs te bepalen, omdat er zo weinig aanbieders (drie à zeven) zijn. De consument heeft met te hoge prijzen het nakijken.

Er wordt gezegd dat er marktwerking is in de zorg, omdat ik mijn zorgverzekeraar kan kiezen. Dit is zoiets als marktwerking in de broodmarkt veronderstellen als ik alleen een witbrood voor 1,98 of 1,99 Euro kan kopen of een bruinbrood voor 2,08 of 2,09 Euro. De keuze van de zorgverzekeraar is slechts een deel van de keuzes die je moet kunnen maken. Laat ik toch hier beginnen. De totale zorgkosten op jaarbasis zijn per Nederlander zo’n 5600 Euro. Hiervan wordt het leeuwendeel direct betaald door de overheid, dus zonder tussenkomst van de burger. Het gaat hier om 4400 Euro. Zo’n 1200 Euro op jaarbasis wordt betaald voor de burger via de basisverzekering. We weten dat de prijsverschillen erg gering zijn, ongeveer maximaal 200 Euro. Op het hele bedrag van 5600 Euro is dat een invloed van 3,5%. Niet erg veel dus! De aanvullende verzekeringen en kosten hiervan neem ik in alle berekeningen even niet mee.

Qua prijsvorming heeft een consument dus niet veel invloed, maar ok wat betreft kwaliteit niet. De overheid stelt het basispakket op en de kwaliteit van de zorg is toch overal in Nederland ongeveer gelijk en als er al verschillen zijn, dan hebben we er weinig inzicht in. Verzekeraars bieden grofweg gezien dezelfde prijs en kwaliteit. De verschillen zijn marginaal. Daarnaast is het aantal grote verzekeraars klein. Vijf grote concerns hebben 80% van de markt. De overige vijf concerns de overige 20%. Dit is dus een oligopolie. Daarnaast is een aantal verzekeraars alleen lokaal actief. De markt wordt verder beschermd doordat er geen buitenlandse verzekeraars worden toegelaten. Daarnaast heeft een consument niet de keuze geen verzekering te nemen. Bij analyse van de leden van de raden van bestuur van de tien concerns, merk je al snel op dat velen politici dan wel oud-politici zijn. Vele leden van de raden van bestuur zitten nog steeds in de 1e Kamer. De invloed van de politiek op de zorgverzekeraars is dus groot, maar andersom ook de invloed van de zorgverzekeraars op de politiek. Als politicus is er kans op beloning in de vorm van een mooi baantje in de zorgmarkt en andersom kunnen leden van de raad van bestuur hun invloed uitbreiden in de 1e Kamer. Is er wel een belang bij de verzekeraars en de politiek om de markt echt vrij te maken? Behalve dat de markt van zorgverzekeraars een oligopolie is, lijkt hier tevens sprake te zijn van kartelvorming. De heren van de raad van bestuur ontmoeten elkaar wekelijks onder het genot van een dikke sigaar in de 1e Kamer.

Al met al is de markt van de zorgverzekeraars dus alles behalve vrij en is er dus van marktwerking nauwelijks sprake. Dit wordt nog eens versterkt door het feit dat niet individuen de kosten van een behandeling door een zorgaanbieder betalen, maar het collectief. Zoals eerder opgemerkt, gaat 80% buiten de consumenten om. Ook de overige 20% wordt door de verzekeraar betaald zonder enige prikkel voor de consument. Het zal de consument een zorg zijn dat een behandeling in het dichtstbijzijnde ziekenhuis 2000 duurder is dan 50 kilometer verder. Prijs is nauwelijks een selectiecriterium bij de selectie van een behandeling. Kwaliteit wordt ook al nauwelijks gemeten en openbaar gemaakt. Dan nog stelt de overheid vele eisen aan behandelingen en mogen vele behandelingen of medicijnen niet in Nederland gegeven worden. Aan het behandeld worden in het buitenland zitten ook grenzen.

Veel mensen veronderstellen dat er in de zorg marktwerking is, omdat we de zorgverzekeraar kunnen kiezen. Ik heb denk ik wel bewezen dat er van vrij keuze nauwelijks sprake is. Ook bij de keuze van behandeling is er nauwelijks keuze en dus nauwelijks sprake van een markt. De Nederlandse zorg is eenheidsworst voor een eenheidsprijs. De kosten zullen stijgen, omdat er vergrijzing is, meer technische mogelijkheden en geen prijsprikkel. Vraag is of we dat willen accepteren.

liberalemedia.nl