<< error >> (our Markdown requires webpage links, not image links, see manual)

'Staat misbruikt macht bij het ESM-verdrag'

De behandeling in de Tweede Kamer van de wetsvoorstellen over het Europese noodfonds is ondemocratisch. Dat betoogt Rob Kooijman.

Wim Voermans beweert dat het kort geding en een bodemprocedure van Geert Wilders tegen de Staat over het ESM-verdrag misbruik van procesrecht is (Volkskrant.nl, 26 mei). Dat is onhoudbaar. Misbruik van macht door de Staat is aan de orde.

Wilders stelde bij de rechter in het kort geding, dat de Staat bij het ESM-verdrag 'bovenal onrechtmatig handelt tegenover de Nederlandse burgers door de behandeling van de wetsvoorstellen niet aan te houden tot na de reeds geplande verkiezingen, zodat zij zich kunnen uitlaten over deze kwestie'. Hij stelt daarmee de eis van democratische legitimatie van wetten, in dit geval van een permanent Europese noodfonds.

Het oordeel van de rechter over democratische legitimatie is ronduit bizar. De rechter stelt het volgende. De Tweede Kamerleden worden rechtstreeks door de kiesgerechtigde Nederlandse bevolking gekozen en de gekozen leden vertegenwoordigen deze bevolking bij de uitoefening van hun functie. Gelet op deze vertegenwoordigende functie 'moet het ervoor worden gehouden dat de bevolking zich aldus over het ESM-Verdrag heeft kunnen uitlaten'.

Stel, dat de leden van de Tweede Kamer in de uitoefening van hun vertegenwoordigende functie in een vlaag van democratische bewustzijnsvernauwing verkiezingen, de democratie, afschaffen. Moet het er dan ook voor worden gehouden dat de bevolking zich aldus over de afschaffing van de democratie heeft kunnen uitlaten en zich er dus niet meer over kan uitlaten bij nieuwe verkiezingen? Natuurlijk niet.

De vraag naar de democratische legitimatie van een permanent noodfonds houdt in of de kandidaten bij de verkiezingen van 2010 voor de Tweede Kamer hun instemmende mening hebben gegeven over de inhoud van het ESM-verdrag, over een permanent Europees noodfonds. Die instemmende mening moet dus bekend zijn geweest.

Als meningen bekend zijn, kan het gewicht ervan worden bepaald op grond van het aantal stemmen dat bij verkiezingen op vertegenwoordigers van die meningen is uitgebracht. En dat gewicht is van doorslaggevend belang voor de uitslag van het politieke debat en het compromis van regeringspartijen. Als de Tweede Kamer tot wetten en besluiten komt, terwijl meningen van de leden van de Tweede Kamer niet bekend zijn geweest bij de voorafgaande verkiezingen, dan is er voor de democratische legitimatie een correctief referendum nodig. De kiesgerechtigden kunnen de legitimatie dan alsnog geven.

Uiteraard, het zou wat zijn om achteraf alle besluiten van de Tweede Kamer die gebaseerd zijn op meningen die bij verkiezingen niet bekend zijn geweest aan een correctief referendum te onderwerpen, hoewel dat met de huidige technische middelen toch een koud kunstje moet zijn. Aan het houden van een correctief referendum moet een simpele voorwaarde worden gesteld. Minstens zoveel burgers moeten dat referendum wensen als nodig zou zijn voor zekere vertegenwoordiging in de Tweede Kamer.

Met 150 zetels in de Tweede Kamer is dat 1/150 van het electoraat, zo'n 80.000 kiesgerechtigden. Voor een geldige uitslag hoeft geen minimumopkomst te gelden, net zoals er bij gewone verkiezingen geen minimumopkomst geldt. Wie dan zwijgt, stemt toe.

Wat moet de rechter doen voor de in een democratische samenleving noodzakelijke democratische legitimatie van een permanent Europees noodfonds? Eisen dat de Staat met bewijzen komt, dat van een meerderheid van de leden van de Tweede Kamer hun instemmende mening met dat fonds bekend is geweest bij de verkiezingen van 2010. Bij de VVD, PvdA en GroenLinks komt de term 'noodfonds', of wat er inhoudelijk op lijkt, niet in het verkiezingsprogramma van 2010 voor. Als die bewijzen er niet zijn, is er dan een mogelijkheid voor een correctief referendum? Vooralsnog niet. En als die mogelijkheid er dan niet is? Dan handelt de Staat bij instemming met het noodfonds onrechtmatig, want er is sprake van misbruik van macht.

Een Staat heeft in een democratische samenleving niet het recht om niet-democratisch gelegitimeerde macht uit te oefenen over haar bevolking. Een verwijzing naar het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens volstaat daarbij, want misbruik van recht door de Staat is daarin verboden.

Dus, Wilders, voer die bodemprocedure tegen de Staat. Als instemming met het noodfonds niet democratisch gelegitimeerd kan worden dan is de behandeling in de Tweede Kamer van de wetsvoorstellen over het noodfonds ondemocratisch.

Rob Kooijman is juridisch onderzoeker.

www.volkskrant.nl