Foto 'napalmmeisje' wordt 40 jaar

De hele wereld kent de foto van het door napalm verbrande meisje dat huilend de straat oploopt. De foto betekende niet enkel een wending in de Vietnamoorlog, maar ook in het leven van het meisje

Een meisje van negen jaar oud rent de straat op na een napalmaanval op haar dorp in Vietnam. Naakt, huilend en verbrand door het chemische goedje. Een Associated Press-fotograaf legt het vast op een foto die 40 jaar later nog steeds symbool zou staan voor de gruwel van de Vietnamoorlog. AP keek daarom eens verder dan de zwart-wit foto en vertelde het verhaal van het meisje.

Ondraaglijke hitte

Op 8 juni 1972 wordt het dorp van Kim Phuc, dat was ingenomen door Noord-Vietnamese troepen, opgeschrikt door overvliegende Zuid-Vietnamese gevechtsvliegtuigen. Nog voor Phuc de kans krijgt te vluchten, vallen de eerste bommen. De napalm vliegt in het rond en verbrandt nagenoeg meteen de kledij van het meisje. Haar huid brandt even snel weg als de bomen om haar heen. In paniek rent ze de straat op, in de richting van een bende buitenlandse journalisten.

AP-fotograaf Huynh Cong Ut maakt de foto die de hele wereld zou schokken en een Pulitzer zou binnenrijven. Maar wanneer hij het meisje ziet bezwijken aan de pijn, brengt hij haar meteen naar het ziekenhuis. Ondanks de diagnose van de dokters, die haar ten dode opschrijven, blijft hij aandringen op verzorging. Dat zou uiteindelijk haar leven redden.

Lijdensweg

Na 13 maanden in het ziekenhuis, kan Phuc eindelijk terug naar huis. De foto is ondertussen wereldberoemd, maar niemand weet wie het meisje op de foto eigenlijk is. Wanneer de oorlog in 1975 eindigt komt Zuid-Vietnam onder controle van de communistische troepen uit het noorden. Medische zorg en pijnstillers worden duurder en schaarser.

Phuc gaat geneeskunde studeren, maar wanneer de regering ontdekt dat zij het meisje is op de foto wordt ze van de universiteit gestuurd. Uit vrees voor het hoge propagandagehalte van de foto worden de bezoeken van buitenlandse journalisten sterk gecontroleerd. In 1982 kan ze met de hulp van een journalist naar West-Duitsland reizen, waar ze medische hulp krijgt. Daarna kan ze dankzij de hulp van de toenmalige Vietnamese eerste minister in Cuba studeren.

Getrouwd en vrij

Op de universiteit leert ze haar toekomstige echtgenoot kennen. In 1992 trouwen ze en gaan ze op huwelijksreis in Moskou. Tijdens de terugreis naar Cuba, ontsnappen ze samen naar Canada. Pas dan zou ze echt vrij zijn.

Ze contacteert de AP-fotograaf, die ze beschouwt als haar nonkel, om het goede nieuws te melden. “Ik ben zo blij dat ik Kim toen geholpen heb”, zegt Ut nu aan AP. “Ik beschouw haar als een dochter.” Het is echter pas in 1999 dat ze de media opnieuw toelaat in haar leven, om eindelijk haar verhaal te vertellen zoals zij dat wil.
Nu, 40 jaar later, heeft Phuc zelf twee kinderen. “Veel mensen kennen mijn foto, maar weinigen weten iets over mijn leven”, vertelt ze. “Ondertussen kan ik die foto aanvaarden als een geschenk.”

Betekenis

De Amerikaanse president Richard Nixon was niet opgezet met de foto, die de gruwel van de Vietnamoorlog tot in de Amerikaanse woonkamers bracht. Hij weigerde aanvankelijk de echtheid van de foto te erkennen en lanceerde de hypothese dat alles in scène gezet was. Die informatie lekte pas dertig jaar later uit, maar fotograaf Ut reageerde toch. “De foto was zo authentiek als de Vietnamoorlog zelf. De gruwel van die oorlog hoefde niet in scène gezet te worden”, vertelde hij.

Amerikaanse kranten openden in 1972 met de foto op de voorpagina. De gruwel van de Vietnamoorlog staarde de Amerikanen aan. De foto deed onder de publieke opinie de kritiek op de oorlog nog meer toenemen. Het werd voor de Amerikaanse regering steeds minder houdbaar om de oorlog te blijven rechtvaardigen. In januari 1973 werden uiteindelijk de Parijse Akkoorden ondertekend en begon de terugtrekking van de Amerikaanse, en andere buitenlandse, troepen.

www.knack.be