Tegenlicht: Microkrediet, macroschuld?

Het werd wereldwijd omarmd: microkrediet als dé oplossing voor het armoedeprobleem. Maar microkrediet is de laatste tijd in diskrediet geraakt. Wat is er waar van alle jubelverhalen en de recente kritiek? Tegenlicht sprak hierover met de jonge Franse ontwikkelingseconome Esther Duflo.

Tegenlichts voorganger DNW maakte in 1999 een portret over de charismatische econoom Muhammad Yunus: ‘Het recht op krediet’. Yunus zag met eigen ogen hoe een kleine investering in bijvoorbeeld een koe of een naaimachine arme mensen hielp om wat geld te verdienen. In 1976 begon hij in Bangladesh de Grameen bank, die geld leende aan de mensen die voor conventionele banken niet bestonden: de armen. Om geld te lenen moet je immers al wat bezitten: zonder onderpand geen kans op krediet. Yunus’ oplossing was om te lenen aan een groep mensen, vooral vrouwen, die voor elkaar verantwoordelijk zijn. En dat leek te werken, want microkredietinstellingen hebben zo weinig wanbetalers, dat elke commerciële bank er jaloers op is. Miljoenen mensen hebben inmiddels een microlening. Het werd wereldwijd omarmd: microkrediet als dé oplossing voor het armoedeprobleem. Bill en Hillary Clinton waren fan, en ook onze eigen prinses Máxima zet zich in voor microkredieten. In 2006 won Yunus de Nobelprijs voor de Vrede. Maar hebben we ons laten misleiden door een mooi verhaal? Microkrediet is de laatste tijd in diskrediet geraakt. Steeds meer doen verhalen de ronde van woekerrentes, mensen die in een web van schuld terechtkomen, de hardhandige technieken van de schuldeisers en sociale druk die omslaat in vernedering en die zelfs al leidde tot zelfmoorden in India. Ondertussen verdienen de kredietverleners goed geld.

Tegenlicht houdt het succesverhaal van het microkrediet nu kritisch tegen het licht. Wat is er waar van alle jubelverhalen en de recente kritiek?
We spraken met de jonge Franse ontwikkelingseconome Esther Duflo, die samen met collega Abhijit Banerjee aan de Amerikaanse universiteit MIT het Poverty Action Lab oprichtte. Van Banerjee en Duflo verscheen onlangs het boek Poor Economics: A Radical Rethinking of the Way to Fight Global Poverty, de (opmerkelijke) winnaar van de Financial Times/Goldman Sachs Business Book of the Year Award 2011. Duflo en Banerjee zijn bekend om hun voor economen vernieuwende onderzoeksmethode: zij onderzoeken de effectiviteit van programma’s voor armoedebestrijding door zogenaamde ‘randomized controlled trials’, net zoals je bijvoorbeeld medicijnen test. Met die methode namen ze ook de impact van microkredieten onder de loep. Hoe effectief is microkrediet nou echt? Zijn de succesverhalen slechts anekdotisch of geldt dat juist voor de tragedies die ons de laatste tijd bereikten? Eén ding is zeker: de uitroeiing van armoede is geen snelle revolutie, hoe graag wij ook willen geloven in een wondermiddel.

Bekijk de video in andere formaten.

tegenlicht.vpro.nl