De teloorgang van kennis in Nederland

Het is crisistijd en we moeten leren onze broek op te houden. Iedereen moet een bijdrage leveren aan een leefbare samenleving. Op kunst, cultuur, ontwikkelingshulp zal de Nederlandse overheid bezuinigen. Ook de wetenschap ontsnapt niet, Henk en Ingrid willen graag weten waar de zuurverdiende belastingcenten in geinvesteerd worden. Ook de fundamentele wetenschap wordt aangepakt.

Allereerst een defintie van fundamentele wetenschap:

Fundamentele wetenschap is het deel van de wetenschap dat zich richt op grondbeginselen en basismechanismen. Het gaat daarbij om kennis omwille van de kennis, zonder dat een concrete toepassing in zicht hoeft te zijn. Daarom wordt het ook wel "zuivere" wetenschap genoemd.

Aha, bij fundamentele wetenschap draait het dus om kennis omwille van de kennis. Dit soort kennis heeft ons bijvoorbeeld de wetten van Newton opgeleverd maar ook de quantumtheoriën. Zo hebben vele vrije denkers ons op basis van onafhankelijke kennis welvaart en vooruitgang gebracht.

Echter kennis is ontvoerd, corporations denken de heilige graal te bezitten. Zij eisen de “vooruitgang” van de mens op. Dankzij het neefje van Freud is de industrie zeer succesvol in de maatschappij geïntroduceerd. Vandaag de dag leven we in een consumptiemaatschappij waarbij verbruik is verheven boven de gevolgen. Het testament van het blinde geloof in de vooruitgang bestaat bijvoorbeeld uit de het milieudrama: de plastic soep.

Een ander voorbeeld is de verfijning van de toxicologie. Dankzij uit hormoononderzoek uit de jaren dertig van de vorige eeuw weten we inmiddels dat er hormoonverstoorders bestaan. Deze verbindingen trekken zich niets aan van de stelling van Paracelsus: de dosis bepaalt de giftigheid. Hun aanwezigheid alleen al kan onverwachte gevolgen hebben.

Zowel de ontdekking van plastic soep door Charles Moore en de hormoonverstorende eigenschappen van man made chemicals behoren in principe tot de fundamentele wetenschap: kennis. Juist deze wetenschap behoort onafhankelijk te zijn (vergelijk het met staat en religie).

Maar langzaam maar zeker blijkt hoe machtig de economie is. Vaak wordt de groei van de economie gepresenteerd als vooruitgang. De beurs, welke gebaseerd is op gokken, wordt gepresenteerd als graadmeter. BigIndustry weet dit allang en speculeert dus als een hedgefund op de goklust van de aandeelhouders.

Daar de neurotische zoektocht naar winstmaximalisatie zich baseert op directe winst (dit is tenslotte gemakkelijk verdienen) draagt kritiek niet bij aan de beloofde vooruitgang. Dit is trouwens in tegenspraak met het recht: Vrouwe Fortuna behoort het recht blind te beoordelen, zij neemt een onafhankelijke positie in. Net als het recht dient fundamentele wetenschap blind en onafhankelijk te zijn.

Juist het blind beoordelen, de onafhankelijk kennis, lijkt het slachtoffer worden van de bezuinigingen. Op dit moment wordt er wanhopig geprobeerd een munt (niets meer dan een afspraak) overeind te houden en hiermee het financiële systeem te redden. Dit kan alleen door te bezuinigen, we moeten leren onze broek op te houden. Het vreemde is als men zich bedenkt dat de basis van het financiële systeem berust op vertrouwen in plaats van kennis.

Juist hier wordt een grote fout gemaakt, er wordt niet gekeken naar de bijdrage maar naar de effectivitieit. Fundamentele kennis draagt niets maar dan ook niets bij aan de effectiviteit. Daar de rentemeesters beoordeeld worden op hun effectiviteit zal er dus het eerst bezuinigd moeten worden op ineffectieve kostenposten.

En jawel in de huidige crisis heeft de rentemeester Verhagen in zijn wijsheid besloten dat innovatief gelijkwaardig is aan fundamentele wetenschap, kennis dient te worden ingezet. Fundamenteel onderzoek moet commerciëel een bijdrage gaan leveren.

Zoals al eerder beschreven is effectiviteit gebaseerd op directe winst, managers (een nieuwe middenklasse) bieden de onmiddelijke oplossing. Ook deze managers proberen aan hun verplichtingen van directe winst te voldoen. Directe winst is dus waardevoller als de gevolgen, die (nog) niet kunnen worden overzien. Men onttrekt zich van verantwoordelijkheid.

Bovenstaande frustatie is een reactie op een nieuwsartikel op 2CW waarbij poltiek besloten is om kennis gelijk te stellen aan toegepaste commerciele mogelijkheden. De politiek (oftewel georganiseerde industrie-lobby) lijkt meer grip te krijgen op de wetenschap, onafhankelijke kennis wordt afhankelijk, wie is er (ver)blind.....