ECB Bazooka Blues – het Duitse Dilemma

Roller coaster
De gebeurtenissen volgen elkaar snel op deze week. Waar Griekenland nog een maand of 6 aanlooptijd nodig had om de headlines continue te vullen, weet Italië dat binnen 2 weken te bereiken. De houdbaarheid van de Europese Unie komt in het spel, wat tot interessante beschouwingen leidt. Zo stuitte ik op een werkje van Edward Harris. Naar mijn idee schets hij daarin aardig hoe de spelers in de EU-crisis opereren.

Griekenland wordt zeer kort gehouden door haar financiële waakhonden. Het IMF en de EU eisen harde hervormingen van de Grieken in ruil voor financiële noodhulp. De Europese Centrale Bank (ECB) peinst er niet over een riante 'debt monetisation' door te voeren voor zo'n klein land. Dat wil de Duitse politiek beslist niet hebben, bang als ze zijn voor de toorn van de Duitse kiezer. Geen Duitse politicus gaat politiek hara kiri plegen door toe te staan dat opzichtig geld wordt bijgeprint om Griekenland volledig omhoog te houden. Ofwel, Griekenland wordt 'geshocked' IMF-stijl.

Hetzelfde gebeurt met Ierland en Portugal. Te klein en miezerig voor een Duitse politicus om politiek gevaar te willen lopen. Beetje shocken, beetje noodhulp, en als een Duitse bank in gevaar komt, pompen we daar ook gewoon wat overheidsgeld in. Geen probleem, daarvoor loopt de kiezer nog niet de straat op. Daarvoor gaan ze niet - politiek gevoelig - massaal geld bijprinten via de ECB.

Het probleem Italië
Italië is echter andere koek. Een land te groot om te laten schieten. Een land met een enorme schuld, genoeg om het hele EU bankensysteem op zijn grondvesten te laten schudden. Een 'Too Big to Fail'. De Duitse politiek kan niet volstaan met 'shocken' ten kosten van de Italianen. Het ophouden van de schone schijn gaat niet lukken, hier moet echt een keuze worden gemaakt tussen laten 'defaulten' (met enorme fall out voor o.a. Duitse banken) of domweg bijprinten van geld om schrotpapieren op te kopen.

Tussen de verschillende EU landen bestaat echter geen consensus. Het EFSF/ESM is op dit moment geen denkbaar instituut om een massale bijprint actie te initiëren. De enige op dit moment beschikbare organisatie om dat 'bijprinten' voor politici te organiseren is de ECB. De ECB heeft een 'bazooka' in haar zak, namelijk een geldpers, en zou deze zo kunnen gebruiken. Zij kopen al lang staats-schrot-papieren van EU lidstaten rechtstreeks in strijd met het EU verdrag. Dat doen ze om de markt te beïnvloeden (gewoon crimineel gedrag dus). Kopen ze staatsobligaties van een land, verlichten ze de stress van de desbetreffende regering; kopen ze niet, krijgt de regering meer stress vanwege oplopende rente. Zo kunnen de achterliggende bazen de Griekenlandjes fijn onder druk zetten om hun bevolking te shocken met harde maatregelen. Tevens een goede gelegenheid voor de bankiersvrinden om hun giftige schrotpapieren te dumpen richting ECB. De ECB kan rechtstreeks geld uit het niets printen en schrotpapieren opkopen. Nu gebeurt dat nog beperkt, maar de optie ligt er. Alhoewel 2 Duitsers (Weber, Stark) vertrokken bij de ECB omdat ze daar het er niet mee eens waren, moet Duitsland gaan kiezen.

1. Default van Italië met enorme schokgolven als gevolg, waaronder voor Duitse reuzenbanken; of

2. het bijprinten van geld via de ECB om zo een default te voorkomen ten koste van iedere houder van euro's.

   Slap en angstig als politici zijn, is de kans groot dat Duitse politici uiteindelijk toestaan dat de ECB de bazooka afschiet. Liever een obscure schimmige kostenpost, uitgesmeerd over een aantal jaren en gecamoufleerd door de grenzen aan groei, dan een onmiddelijke implosie van Duitslands financiële hart en economie. De bazooka gaat uiteindelijk knallen.

   Rol van Duitsland
   Moeten wij medelijden hebben met Duitsland? Ik meen van niet.
   Duitsland heeft aan vendor financing gedaan. Het is een simpel rekenkundig feit dat als er EU landen binnen de Eurozone met overschotten zijn, er binnen de Eurozone ook landen met tekorten zijn. Michael Pettis legt dit in heldere termen uit. Duitsland heeft jarenlang goed geboerd door orders te krijgen vanuit het buitenland voor, bijvoorbeeld, auto's, terwijl zij deze aankoop via haar banken financierde. Nu de financiering niet blijkt te deugen, moet Duitsland niet klagen maar haar verantwoordelijkheid nemen. Aldus de weergave van Pettis.

   Gevolgen van de bazooka
   Gebruik van de bazooka is niet zonder gevolgen. Van het bijprinten van geld is nog nooit een probleem opgelost. Het probleem, teveel schuld, wordt daarmee niet opgelost, en slechts uitgesmeerd in tijd en bij anderen neergelegd. Hierna een groffe niet wetenschappelijke rekensom om de mogelijke gevolgen te schetsen.

   Men neme de totale geldhoeveelheid in de Eurozone. Dit getal ligt ergens tussen de 14 biljoen en 10 biljoen aan M3. De totale schuld van Italië is iets meer dan 1 biljoen euro. Stel: de totale Italiaanse staatsschuld wordt uiteindelijk bijgeprint door de ECB. Bij gelijkblijvende M3 leidt dat tot 10% monetaire inflatie. Dit voorbeeld is natuurlijk sterk versimpeld, maar het is duidelijk dat Jan met de Pet tientallen procenten achteruit zal gaan als voor alle EU-schrotpapieren de bazooka moet worden gepakt. Nog steeds jammer dat onze pensioenfondsen zich niet mochten beschermen door flink in goud te beleggen (goudprijs in februari €1.000, nu al €1.300).

   Let op, het is een prijs die de politiek bereid zal zijn u te betalen.