Sharia is niet zo eng als politici ons doen geloven

Het negatieve beeld van de islam en de sharia levert electoraal gewin op. Maar veel van de verhalen kloppen niet. Laat politici zich goed informeren.

Nu Tunesië naar de stembus is geweest, in Egypte vrije verkiezingen naderen, en straks ook in Libië, stijgt de spanning weer. In Tunesië heeft de islamistische Ennahda-partij gewonnen. De Libische interim-leider Jibril heeft aangekondigd dat het recht in zijn land op de sharia zal worden gebaseerd. In Egypte staat de Moslimbroederschap op winst. Gaan 'de islamisten' als ze aan de macht zijn, overal de sharia invoeren?

Zullen vrouwen, christenen, homoseksuelen, wijndrinkers, musici, dansers en zakkenrollers een angstige toekomst tegemoet gaan? Loopt het straks uit op barbaarse vrouwenonderdrukking en wredere lijfstraffen? Zo ja, hebben we er dan wel goed aan gedaan om zo op democratisering aan te dringen, en Libië zelfs militair te 'bevrijden'?

Uitgesproken negatief
In Nederland is deze vraag extra spannend omdat de regeringscoalitie afhankelijk is van een anti-islampartij. Hoe slechter het beeld van de islam, des te steviger zit de coalitie. Het beeld van de islam - en de sharia - is in vijftien jaar tijd veranderd van neutraal naar uitgesproken negatief. Daar hebben sommige politici en een klein aantal wetenschappers hard en systematisch aan gewerkt, en het karwei is nu af, voorlopig.

Als we tegenwoordig het dierbaarste wat we als maatschappij bezitten willen benoemen, dan zeggen we: rechtsstaat. Als we het engste en gevaarlijkste, en meest bedreigende willen benoemen dan zeggen we: sharia. Dat laatste mag dan misschien wapperende waanzin zijn, het levert politieke winst op.

Femke Halsema
Sommige politici hebben de reputatie integer te zijn. Femke Halsema was er zo een, en het geldt ook voor André Rouvoet. Wat zeiden zij over de sharia? Halsema merkte kort voor haar afscheid op dat steniging van vrouwen in de moslimwereld 'aan de orde van de dag is', en zij noemde Saoedi-Arabië als voorbeeld ('Pauw en Witteman', 7 september 2010).

Ze moet gedacht hebben dat dat zo was. Maar haar opmerking was volstrekt bezijden de waarheid. In Saoedi-Arabië is in geen jaren een vrouw gestenigd. Gelukkig maar. Er gebeuren wel andere kwalijke zaken. In Iran hebben het laatste decennium wel enkele stenigingen op last van staatsrechtbanken plaatsgevonden. Gemiddeld een in de zoveel jaar. Afgrijselijk. Dat doet een cynisch repressief bewind om de schrik erin te houden. In andere landen gelukkig niet meer.

Grondwetswijziging
Rouvoet had vorige week in Trouw een mooi stuk over het belang van respect voor minderheden. Hij schreef dat de Moslimbroederschap verzekerde dat de sharia alleen in Egypte wordt ingevoerd als de meerderheid daar voor is. Pardon? In 1980 is de sharia daar ingevoerd door een grondwetswijziging. Is het sindsdien handenhakken en stenigen? Neen, evenmin als dat bestaat in Marokko en Turkije waar de meeste Nederlandse moslims vandaan komen.

Is de rechtspositie van de vrouw dramatisch verslechterd in Egypte? Neen, de laatste grote wijziging, in 2000, betrof juist een verbetering van het echtscheidingsrecht van vrouwen, op basis van een liberale uitleg van de sharia. Er gebeuren wel andere kwalijke zaken in Egypte.

Altijd evenwichtig
Rouvoet eindigt zijn stuk met: 'Om grondrechten vitaal te houden, is een ruimhartige democratische gezindheid onontbeerlijk'. Inderdaad. Ook onontbeerlijk is, dat politici, nu de islam en de sharia zulke belangrijke onderwerp zijn geworden in de Nederlandse politiek, zich daarover goed informeren alvorens publieke uitspraken te doen. Kritisch als de feiten daartoe aanleiding geven, positief als er goed nieuws is te melden, en altijd evenwichtig. Dat proberen de meeste wetenschappers ook te doen.

Wij zijn allen benieuwd naar wat er gaat gebeuren in naam van de sharia in Tunesië, Egypte en Libië. Voelt men voor het Turkse model, zoals Erdogan onlangs in Caïro bepleitte? Een seculiere staat lijkt onwaarschijnlijk. Als er zoals in Libië etnische tegenstellingen moeten worden overbrugd, of grote sociaaleconomische verschillen zoals in Egypte, dan is het geloof vaak bij uitstek de bindende factor die een regime legitimiteit en stabiliteit kan geven. Het Egyptische model anno 1980? Dat lijkt al waarschijnlijker. Het Iraanse model dan? Daarvoor ontbreekt in Noord-Afrika de traditie van machtige schriftgeleerden en ayatollahs.

De gesprekken zijn in volle gang. Laten wij eerst luisteren, en goed proberen te begrijpen wat daar gaande is.

www.trouw.nl

No Rights Apply