Het Paard van Brussel

Het Griekenland drama duurt voort.

Nieuw schuldgeld
Het EFSF (European Financial Stability Facility) heeft een pot schuldgeld gekregen van ?440 mrd. De huidige bijdrage van Nederland aan Griekenland inclusief aparte noodleningen bedraagt zo'n ?55 mrd. Uiteraard vormt dit reden voor politici om er een schepje bovenop te doen. Logisch, want als niemand je tegenhoudt, grijp je steeds meer macht. Het is makkelijk schuldgeld uitgeven op andermans rekening. Ondertussen woekert de EU schuldencrisis daardoor al tijden voort.

In Brussel kwamen Ministers in juli 2011 overeen de beschikbare som voor noodhulp te verhogen tot ?700 mrd. De verse schuldgelden moeten in goede banen worden geleid via een Paard van Brussel: het European Stability Mechanism (Europees Stabiliteits Mechanisme, ESM). Dit fonds, in te stellen samen met een wijziging van het EU-verdrag, zou vanaf juli 2013 actief moeten zijn. Het is in principe de bedoeling dat het bestaande EFSF overgaat in het ESM. Ministers kwamen dit op 21 juli 2011 overeen op Europees niveau. Nu is het aan nationale parlementen van de EU lidstaten om het verdrag uiterlijk 31 december 2012 te ratificeren. Uiteraard heeft de meerderheid van de 2e Kamer zich al in submissie laten duwen; het is tekenend dat alleen niet-gevestigde partijen het licht zien met de PVV en de PvdD als lichtend voorbeeld.

Het oorspronkelijke ESM plan van juli 2011 ging tot ?700 mrd. Daarvan moeten de EU lidstaten alvast ?80 mrd storten in een periode van 5 jaar (20% per jaar). Dat neemt niet weg dat het ESM het gehele gegarandeerde bedrag van ?700 mrd op elk moment kan opvragen. Voordat de 2e Kamer zijn eerste zegje deed werd er al een hoger bedrag van ?780 mrd geroepen, terwijl Sarkozy laatst politieke uitverkoop hield bij Chinezen voor het 'leveragen' van het ESM tot ver boven ?1.000 mrd (overigens zonder succes). Sowieso een slecht plan om in Yuan's te gaan lenen (koersrisico). Ofwel, ons parlement is nog niet formeel akkoord of de genoemde bedragen zijn al verdriedubbeld. Het aandeel van Nederland in het ESM schijnt inmiddels ook gestegen te zijn van 5,717% naar 6,14%. Het is een teken van wat komen gaat.

Formeel volgt eerst het advies van de Raad van State , waarna het ESM verdrag wordt voorgelegd aan het parlement voor akkoord.

Problemen met ESM

1. Het fonds zelf
   Zoals (treffend) weergegeven in een Youtube filmpje, kent het ESM uitgebreide bepalingen om er voor te zorgen dat het fonds zelf en haar functionarissen door niemand gecontroleerd kunnen worden. Welke aansprakelijkheidsstelling dan ook is wettelijk uitgesloten. Als het ESM door de porseleinenkast gaat, kan een investeerder of land niet naar de rechter stappen. Fraudeert een functionaris? Helaas, geen mogelijkheid om hem aansprakelijk te stellen. Een ideale baan voor Berlusconi om zijn 'boem boem'-feestjes van te bekostigen. Het idee van immuniteit spreekt Berlusconi immers wel aan.

   Geen minister zal ooit (als een van de 17 'Governors' onder het ESM verdrag) beslissen om de immuniteit op te heffen als het om een serieuze fraude gaat. Politiek veel te gevoelig. Ofwel, van het geld van het ESM gaan ongetwijfeld nog heel wat met de politiek verbonden vriendjes heel blij worden. Doofpot gegarandeerd.

   Alleen bananenrepublieken gebruiken dit soort volledige wettelijke immuniteit.

2. Gebrek aan democratische controle
   De Minister van Financiën zal gelden als een van de 17 'Governors'. Deze Governors kunnen ongelimiteerd beslissen over verhoging van het kapitaal, verandering van de verdeelsleutel, etc. De historie van dat soort arrangementen bevestigt dat hij dus zijn eigen gang gaat. De Jager heeft al bevestigd dat de 2e Kamer niet moet denken dat zij een actieve rol krijgt; zij worden slechts geïnformeerd. Ofwel, de Minister van Financiën gaat in de achterkamertjes besluiten over het uitdealen van miljarden op kosten van de belastingbetaler. Onafhankelijke beslissingen zijn er niet bij, het is meedoen met de grote jongens (Duitsland/Frankrijk) of stikken. Alles in het geheim in plaats van openbaar in de 2e Kamer. Het argument dat we zullen horen is al bekend: 'ik was in mijn eentje tegen 16 anderen, en bla bla bla [?]'. Eenmaal toegezegd betekent ook dokken. Als je niet dokt, raak je namelijk je stemrecht kwijt (en kan je dus niet meer meebeslissen over volgende stortingen).

   Voorts is daar een (politiek ongekende felle) brief van de Algemene Rekenkamer over het manco in de controle. De Algemene Rekenkamer wijst op het gebrek aan controle op de uitgaven van het ESM. De bepalingen over boekencontrole zijn niet meer dan een 'certificering voor de rekening' en zeggen niets over de rechtmatigheid van de uitgaven. De Algemene Rekenkamer wordt graag genoemd (samen met rekenkamers van andere lidstaten) om de rechtmatigheid van de ESM-uitgaven te controleren. Het is afwachten of de politiek dit overneemt of controle een wassen neus laat.

3. Het Baron von Munchhausen effect
   Het Nederlandse aandeel in het ESM bedraagt (naar ik begrijp) thans 6,14%. Griekenland kan immers allang niet meer betalen onder het ESM verdrag. Het uiteindelijke aandeel van Nederland is echter niet tot genoemd percentage beperkt. Op voorhand stelt het ESM verdrag al dat lidstaten extra moeten bijbetalen als een andere lidstaat niet in staat blijkt te zijn om te betalen. Dus als Italië of Spanje 'eventjes' niet mee kunnen doen door financiële problemen, mogen de andere lidstaten hun bijdrage voorschieten. Hoe genereus, maar een compleet lek in het systeem. Hoe meer landen vallen, hoe meer steun nodig is, hoe minder landen er over zijn om al die steun te verlenen. Ofwel, het percentage van de Nederlandse bijdrage wordt hoger en hoger naarmate de nood hoger wordt.

   In een niet ondenkbaar scenario kunnen de volgende landen niet bijdragen aan het ESM als het er op aan komt: Italië, Spanje, Griekenland, Portugal, Ierland, Cyprus, Estonia, Malta. In dat geval mag de rest de klap opvangen. De Nederlandse bijdrage loopt dan op tot 10%, van Duitsland tot wel 46%.

   Dat er klappen gaan komen, laten de schuldenstaatjes van de EU-lidstaten wel zien. De usual suspects: Ierland, Spanje, Portugal, Italië en België moeten tot eind 2013 in totaal ?700 mrd herfinancieren. Spanje in 2012 alleen al ?120 mrd en Italië ?260 mrd (?150 mrd in 2013), waarvan ?40 mrd al in februari 2012. Het staat nu al vast dat het bedrag van het ESM tekort gaat schieten en De Jager toezegging na toezegging voor meer schuldgeld zal doen.

   Het totaal gaat uiteindelijk oplopen tot meer dan ? 3.000 mrd voordat de markt het 'rupsje nooit genoeg'-ESM onvermijdelijk omver trekt. Immers, zodra het ESM flink wordt aangesproken, zal geen minister nieuwe bijdragen ooit stoppen; niemand wil het ESM tijdens de rit 'politiek' de nek omdraaien. Iedere keer zal worden besloten nog meer schuldgeld in het zwarte gat te steken. Precies wat we al hebben gezien met de noodleningen aan Griekenland. Men heeft geen idee wat te doen.

   Een gegarandeerd mechanisme voor politici om miljarden en miljarden in het ESM te blijven pompen en daarmee uitstel te kopen. Men gaat net zolang door totdat de eigen staatsfinanciën in puin liggen en de markt derhalve uiteindelijk op de rem trapt.

4. Preferentie
   Het is de bedoeling dat leningen, uitgeleend door het ESM, voorrang hebben boven gewone crediteuren. De preferente status van het ESM is echter slap geregeld; het staat alleen in de preambule vermeld. Het CDA heeft na herhaaldelijk indringend vragen op dit punt schoorvoetend akkoord gegeven. De geveinsde preferentie van het ESM heeft geen basis in wet. Een dergelijke preferentie is slechts 'Internationaal gebruikelijk' zoals bij IMF. Feitelijk is de boodschap: we doen het gewoon.

   Het moet maar blijken of deze benadering houdt. Het IMF opereert in bananenrepublieken waar crediteuren weinig te eisen hebben voor de rechter. Het is bepaald niet uitgesloten dat crediteuren in beschaafde landen (zoals de EU-lidstaten) hun verlies van rechten succesvol aanvechten, ESM-verdrag of niet. Met de preferentie zou het dus wel mee kunnen vallen.

   Dat geldt des te meer nu er plannen zijn om ESM-gelden in te zetten voor een soort verzekeringsproduct. Daarmee moeten private partijen worden overgehaald om in junk-bonds van een EU lidstaat te investeren doordat zij een soort garantie kopen van het ESM. Dit is dus een soort CDS (Credit Default Swap) zodat het ESM tot wel 20% van de eerste verliezen op de staatsobligaties van een EU lidstaat zou dragen. Het ESM als Europees hedgefund op kosten van de belastingbetaler.

5. De 95% regeling
   Het ESM verdrag bepaald dat het ESM actief wordt zodra genoeg EU lidstaten hebben geratificeerd dat 95% of meer van de aandelen is vertegenwoordigd. Het wel of niet meedoen van Griekenland (aandeel van 2,82%) hoeft dus op zich geen showstopper te zijn voor doorgang van het ESM.

6. Last but not least
   Meer lenen is geen oplossing voor teveel geleend hebben. Een junk geef je ook niet nog meer drugs als oplossing. De gedachte bestaat dat economische groei voor de oplossing gaat zorgen. Deze gedachte is misplaatst. Europa is een zieke man, die al een decennium omhoog wordt gehouden door goedkoop schuldgeld. De economische groei is de laatste jaren gebaseerd op het aangaan van steeds meer schulden. Een hypotheek op de toekomst. Wij gaan onvermijdelijk de schuld betalen voor alle voorgaande verkwisting. Peak-oil (beter gezegd: peak-everything) zal daarbij een grote rol spelen. De schuldenberg gaat domweg inzakken, de meest überschuldigte EU-lidstaten als eerst meenemend.

   Het ESM trekt dit fenomeen naar de kern van de EU. Straks is iedere EU-lidstaat financieel ziek, en iedereen even arm. Het ESM als katalysator van de crisis in plaats van een geneesmiddel.

   Politiek
   De politiek verkoopt Nederland een financieel wangedrocht dat 100% het veelvuldige van de geraamde kosten gaat bedragen met minimale controle daarop. Het grenst aan criminele nalatigheid. Alleen de kleine partijen en de PVV lijken nog verstand te bezitten. De rest verkoopt de Nederlandse belastingbetaler een gegarandeerd miljardenverlies zonder resultaten. De grootste roof is zojuist al informeel door uw parlementariër geaccordeerd.

   Voor: VVD, CDA, PvdA, D66
   Tegen: PVV, SP, PvdD, Christenunie

   Griekenland
   Hopelijk heeft Griekenland de stekker al uit dit plan getrokken door de laatste move van Papandreou. Hij legt het besluit om wel/niet mee te doen met het ESM voor aan de Griekse bevolking bij referendum. Dit referendum vindt niet eerder plaats dan begin december 2011. Het is opmerkelijk dat er dan genoeg Nederlandse parlementariërs opspringen die kennelijk menen dat Grieken geen stem mogen hebben. De arrogantie ten top. Ze zijn kennelijk bezorgd over de uitkomst van een referendum. Eurocraten hebben aan een ding de grootste hekel: de stem van Jan met de Pet.

   Papandreou maakt zich kennelijk ook wat zorgen. Of om zijn positie (zelf een coup plegen), zijn land (coup door militairen) of beiden. Het plotselinge besluit om de top van de Griekse defensie te vervangen stemt in ieder geval weinig hoopvol. Na de briljante zet van het referendum wordt er gesproken over een aftreden. Wederom zijn de berichten tegenstrijdig. Nu lijkt het referendum wegens laffe Griekse politici weer afgeblazen te zijn. Het vuur van de crisis wordt steeds heter.

   Wilder ziet het helemaal helder dat dit een ideaal moment is om het ESM idee naar de prullenbak te verwijzen. Het cordon geconditioneerde robo-parlementariërs behalen met al dat gepraat over het ESM in ieder geval nog een paar maandjes uitstel. Zodat we Sinterklaas in december kunnen vragen nog meer schuldgeld te reserveren voor noodhulp in plaats van harde (definitieve) oplossingen.

   Eindspel
   Er zijn 3 eindscenario's:

7. Duitsland en anderen geven op en stemmen in met een fiscale EU;

8. de ECB print (rooft) het benodigde geld; of

9. wanbetaling op overheidsschulden.

   De recente gebeurtenissen in Griekenland lijken op scenario 3 te wijzen. De banken nemen alvast hun verliezen en kondigen massa-ontslagen aan. Anders staat mijn popcorn sowieso klaar als Italië in februari weer ?40 mrd moet ophalen. Let her blow....

   Dit ESM-Paard van Brussel moeten we beslist buiten laten staan.