Wereld was nog nooit zo vredig als nu

Zo goed was de goede oude tijd niet. Onze beeldbuizen en (steeds meer) beeldschermen worden beheerst door bloederige beelden. Schijn bedriegt echter, wijzen statistieken uit. Nog nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid zijn er zo weinig mensen omgekomen als gevolg van moord of wapengeweld.

Geweld beheerst het nieuws
Op het eerste gezicht lijkt deze bewering onzin. Duizenden mensen zijn gedood in bloedige conflicten in Afrika, Zuid-Thailand, Afghanistan, Pakistan en overige. Terroristen zijn druk doende om bomaanslagen en ontvoeringen te plannen. De wereldzeeën worden geteisterd door Somalische, Maleise en West-Afrikaanse piraten. Anders Breivik slachtte 69 jongeren af in juli 2011. In Mexico zaaien bendeoorlogen dood en verderf, met tot nu al tienduizenden dodelijke slachtoffers. Denk ook aan het recente geweld in Libië en dat in Jemen en Syrië.

Toch is dit de vreedzaamste tijd in de menselijke geschiedenis, aldus drie nieuwe boeken. Volgens statistieken is er nog nooit zo weinig gemoord, mishandeld, gediscrimineerd, verkracht of in oorlogen afgeslacht. In één boek, ?The Better Angels of Our Nature: Why Violence Has Declined?, geschreven door Harvard-psycholoog Stephen Pinker, schrijft hij: ?de afname van geweld zou wel eens de belangrijkste en de minst opgemerkte ontwikkeling in de geschiedenis van onze soort kunnen zijn.?

Vreedzaamste eeuw sinds ontstaan mens
Dit gaat in tegen het gevoel, dat ook in de massamedia wordt gedeeld, dat het met oorlog en misdaad van kwaad naar erger gaat. Pinker baseerde zich niet op bloederige krantenberichten, maar op politiestatistieken, grafstenen op kerkhoven, menselijke overblijfselen en historische documenten van over de hele wereld. Gedurende de geschiedenis van de menselijke soort is er al duizenden jaren een trend naar minder geweld.

De reden volgens hem: we zijn nu beter opgeleid en in veel opzichten slimmer dan vroeger (althans: in het maken van IQ-tests, die vrij nauw samenhangen met succes bij het uitvoeren van kennisintensieve taken). Voorbeelden die hij noemt:

- het aantal mensen dat tijdens oorlogen wordt gedood ? per 100.000 mensen ? is met factor duizend gedaald in de loop der millennia. Voordat er georganiseerde staten bestonden, stierven er gemiddeld vijfhonderd van elke honderdduizend mensen op het slagveld. De Atheense filosoof Socrates nam bijvoorbeeld, als Atheense burger, geregeld deel aan de vele gewapende schermutselingen tussen Athene en de andere Griekse stadsstaten. Grieken slaan elkaar nu hooguit bij voetbalwedstrijden de hersens in. In het Frankrijk van de negentiende eeuw stierven er 70 op de 100.000 Fransen bij oorlogen. In de twintigste eeuw, met twee bloederige oorlogen waar Frankrijk aan deelnam, waren dat er zestig. Anno 2011 zijn dat er drietiende per honderdduizend inwoners.

- het aantal doden door genocide was in 1942, toen Hitlers gaskamers op volle toeren draaiden, 1400 maal hoger dan in 2008.

- Er waren minder dan twintig democratieën in 1946. Nu zijn dat er rond de honderd, als het in Libië, Egypte en Tunesië goed af blijft lopen. Het aantal door een dictatoriaal regime geregeerde landen is ondertussen afgenomen van 90 (in 1976) tot rond de 25 nu.

Geweld is voor zwakbegaafden
Volgens Pinker is een belagrijke reden voor de daling in geweldscijfers dat we nu slimmer zijn. Het bekende Flynn effect noodzaakt IQ-test ontwikkelaars er toe om hun testen elke paar jaar te kalibreren. Een tiener met een IQ van 100 nu zou op een test van 1950 118 scoren en op een test van 1900 130, twee punten onder de Mensa-norm van 132. met andere woorden: een gemiddeld kind anno nu zou hoogbegaafd zijn rond de eeuwwisseling. Deze toename in intelligentie betekent een vriendelijker en zachtere wereld, aldus Pinker.

De reden volgens Pinker: als we slimmer zijn bedenken we andere en betere oplossingen dan geweld om problemen op te lossen. Het menselijk leven is kostbaarder geworden. Waar het kanonnenvoer van begin 20e eeuw massaal in grote gezinnen werd geboren en de ouders ook weinig kostte (en in veel gevallen zelfs geld opleverde door kinderarbeid), wordt er nu in de weinige nakomelingen een kapitaal aan scholing en opvoeding uitgegeven. Geweld wordt daarmee een steeds dommer instrument om je doel te bereiken.

21e eeuw honderd keer minder moorddadig dan de late Middeleeuwen
In Europese landen is het aantal slachtoffers van moord met factor honderd gedaald. In de veertiende en vijftiende eeuw kwam één op de duizend mensen door een moord om het leven. Dat is nu één op de honderdduizend. In Nederland was het aantal moorden in 2010 honderdzeventig. In de Middeleeuwen zouden dat er voor dezelfde bevolking zo?n zestienduizend zijn.

In de VS worden er nu zes keer zo weinig mannen door hun vrouw vermoord als in 1976 (1,2 per 100 000). Mannen zijn minder snel beschaafd geworden: van 1,4 is dit gedaald naar 0,8.

Het aantal verkrachtingen in de VS is nu tachtig procent lager dan in 1976. Dit kan uiteraard ook te maken hebben met de verouderende bevolking. Er wordt anno nu niet meer gelynched, in de dagen van het Wilde Westen gebeurde dit 150 keer per jaar. Homo?s en zwarten worden nu minder gediscrimineerd, er worden minder doodstraffen opgelegd en ook het afranselen en mishandelen van kinderen is afgenomen. In het Oude Testament zijn er volgens zijn schatting rond de 1,2 miljoen mensen gedood. In het dagelijks leven in de Middeleeuwen waren bloederige lijfstraffen de dagelijkse praktijk en ook sprookjesverhalen uit die tijd waren zeer gruwelijk. Kortom: de geestelijke wereld waarin de mensen in die tijd leefden, was zeer gewelddadig, waardoor geweld ook als normaal werd gezien.

En daardoor ook meer voorkwam.

Lees ook:
Eeuwige vrede, kan het?

www.visionair.nl