Commercie, marteling en medeplichtigheid

donderdag 1 september

De Verenigde Staten hebben zich op grote schaal schuldig gemaakt aan ontvoering van gevangenen in de zogeheten ?oorlog tegen terrorisme?, afgekondigd na de aanslagen van 11 september 2011. Die gevangenen werden dan in geheim vluchten naar detentiecentra gebracht in landen waar ze hardhandiger verhoord konden worden dan in de VS met haar restanten van rechtsbescherming en een vleugje min of meer onafhankelijke media realistisch werd geacht. Platter gezegd: in andere landen konden ze harder gefolterd worden dan in de VS zelf, vandaar dat ze naar die andere landen versleept werden.

Dus vlogen er bij nacht en ontij vliegtuigen met opgepakte mensen door half Europa en erbuiten. Bestemming was soms ook het kamp op Guantanamo Bay, dat door Obama gesloten zou worden maar nog steeds bestaat. Het hele programma staat bekend als ?extraordinary renditions?, uitzonderlijke utleveringen van gevangenen. Dit alles speelde onder president Bush. Maar het hoofdstuk mag niet zomaar gesloten worden enkel omdat het verleden tijd is. Medeplichtigen eraan lopen immers vrij rond, en dichterbij dan je wellicht zou denken. Twee publicaties brengen de zaak weer eens onder de aandacht.

Allereerst een bericht van Associated Press (AP). Dat maakt melding van een reeks bestemmingen van vluchten in het kader van dit ?rextraordinary renditions?-programma. ?Vluchten werden gestuurd naar Islamabad; Rome; Djibouti; Frankrfurt, Duitsland; Dubai, Verenigde Arabische Emiraten; Shannon, Ierland; Glasgow, Schotland; Tenerife, Spanje; Sharm e-lSheikh, Egyte; en zelfs Tripoli?. Is dat soms toevallig het Tripoli dat hoofdstad is van Libië, dat in de tijd dat dit alles speelde geregeerd werd door de intussen zoekgeraakte kolonel Kadhafi met zijn folterteams? Sharm al-Sheikh in het toen nog door dictator Mubarak bestuurde Egypte, en Dubai? Als dit niet slechts doorvoerplekken waren maar parkeerplaatsen voor gedetineerden, dan laat het vervolg zich raden.

Verderop lezen we nog meer: ?Sommige vluchten landden op luchthavens dichtbij waar de CIA black sites gebruikte: Kaboel, Bangkok en Boekarest.? Die black sites zijn eigen CIA-gevangenissen. ?Anderen raakten de grond op buitenlandse posten waar behulpzame veiligeidsdienstennaar verluidt VS-terreurverdachten opnamen voor hun eigen strenge soort van overrerreding: Caïro; Damascus, Syrië; Amman, Jordanië; en Rabat, Marokko.? De ?strenge soort van overrreding ? die bijvoorbeeld Syrië hanteert, is inmiddels flink onder de aandacht gekomen, bijvoorbeeld doordat Amnesty eerder deze week nog bekend maakte hoeveel mensen de afgelopen maanden in gevangenissen om het leven zijn gekomen: 88, waarvan zeker 52 door marteling of andere soorten mishandeling.

Het AP-bericht laat ook zien dat met dit deportatieprogramma grof geld werd verdiend. Een particulier bedrijf als Dyncorps hielp de vluchten uitvoeren, en dat zal wel niet pro-deo gegaan zijn. Er zjn meer bedrijen die meededen: Richmor, dat klaagde dat ze nog op betaling zit te wachten door Sports Flight. Documenten die veel laten zien over hoe de gang van zaken verliep, zijn boven water gekomen nu er een rechtszaak loopt rond zo?n betalingsconflict rond het programma. Daarop baseert AP haar hier en daar huiveringwekkende bericht.

We zagen al dat veel van het heen en weer gevlieg met weerloze gevangenen plaatsvond in Europa. Het kan niet anders of flink wat Europese regeringen zijn flink medelichtiging aan dit martel- en ontvoeringscircus. Daar wijst Thomas Hammarberg op. Deze man is comisaris oor mensenrechten in de Raad voor Europa. Hij noemt Europese regeringen ? ?absoluut medeplichtig? aan de Amerikaanse contraterrorismestrategie, warabij ook gemarteld werd?, schreef Nu.nl. Hij gaat ook in op afzonderlijke zaken. Zo is er bijvoorbeeld het wrede geklungel rond Khaled el-Masri, die tweemaal rondgevlogen weren in het kader van ?extraordinary rendition?. ?De eerste keer werd hij naar Afghanistan gevlogen, de tweede eindigde in Albanië. In een poging om hun vergissing over El-Masri te verhullen, werd hij in Albanië in een afgelegen bergregio gedumpt.?

Het hele weerzinwekkende gebeuren heeft eerder aandacht gekregen, net als de Europese rol. Maar van iets al bestraffing van schuldigen en onderzoek tot op de bodem is nog altijd betrekkelijk weinig te bespeuren. Mensenrechten zijn er kennelijk om mee te wapperen tegen Syrische en Libische dictators, als dat zo uitkomt. Als van de diensten van die dictators gebruik kan worden gemaakt, is het een heel ander verhaal.

peterstormschrijft.wordpress.com