Stofje uit scheikundedoos op zwarte lijst EU

*Voorwoord
Enkele dagen geleden stond er al een artikeltje over het plaatsen van een hormoonverstoorder op de europese zwarte lijst van chemicalien: octylfenol. Naast deze endocriene disruptor staan nog 19 andere stoffen op de”doden” lijst. Kwam vandaag een leuk artikeltje tegen over een uitverkorene: fenolftaleine. De meeste onder ons die praktijk chemie op de middelbare school hebben gehad hebben hier waarschijnlijk voor het eerst kennis gemaakt met deze bijzondere man-made chemical.

Een van de eerste dingen die men leert bij de scheikundeles zijn zuren en basen en een zure oplossing is te neutraliseren door base toe te voegen. Tijdens de praktijkles mocht iedereen het zelf eens in de praktijk proberen door middel van een zuur- base titratie met een buret en een erlenmeyer. Door toevoeging van een selectieve kleur (pH)-indicator kon men de zuurgraad (pH) van de oplossing zelf instellen.

Fenolftaleine is zo’n kleurindicator, van kleurloos wordt de oplossing zacht roze bij een pH van 8,2. Natuurlijk Is men in de moderne westerse wereld snel op zoek gegaan naar mogelijke andere (nutteloze) toepassingen, bijvoorbeeld in conusmentenartikelen en als laxeermiddel.

Trouwens opmerkelijk is het dat de European Chemical Agency (EChA) de stof aanmeldt. De afgelopen tijd zijn er zijn er artikelen gepubliceerd dat de uitvoering van chemicalienwetgeving zeer traag verloopt. De NGO’s roepen moord en brand en de EChA wordt gedwongen om de chemische 112 te beantwoorden. In ieder geval zijn op de laatste lijst van verdachten 20 chemicalien opgenomen waarvan er 6 door de profielschets van EChA worden aangeklaagd.

Onderstaand nieuwsartikeltje is afkomstig van C2W. Aanvulling op dit artikel:voor onderwijsdoeleinden heeft de EChA een uitzondering gemaakt, in eerste instantie dient de wetgeving de conusment te beschermen...........*

Populaire indicator mogelijk verboden wegens carcinogene trekjes

Het Europese chemicaliënagentschap ECHA heeft fenolftaleïne op de kandidatenlijst van te verbieden stoffen gezet. De populaire pH-indicator is mogelijk kankerverwekkend en dus ongeschikt om nog langer op de mensheid los te laten, denken ze in Helsinki.

fenolftaleïne (vergroting)

De komende 6 weken worden commentaren van gebruikers afgewacht. Daarna wordt besloten of fenolftaleïne (voluit 3,3-bis(4-hydroxyfenyl)isobenzofuran-1(3H)-on) daadwerkelijk wordt uitgeroepen tot ‘Substance of Very High Concern’ (SVHC).

De volgende stap is dan dat met spoed wordt onderzocht of productie, import en gebruik binnen Europa moeten worden verboden. Tot nu toe is zoiets daadwerkelijk gebeurd met 6 van de 53 stoffen die eerder als SVHC werden aangemerkt .

Uit het onderliggende dossier blijkt dat fenolftaleïne niet alleen dient als indicator in het lab, maar ook op vrij grote schaal wordt verwerkt in consumentenproducten die als functie van de pH zo leuk verkleuren. Ook wordt de stof aanbevolen als laxeermiddel. Maar in 1996 is al ontdekt dat fenolftaleïne bij knaagdieren een tumoronderdrukkend gen aantast. Sindsdien is het gebruik als laxeermiddel in verschillende landen aan banden gelegd.

Het dossier meldt ook dat de stof voor zover bekend niet meer wordt geproduceerd in Europa, maar wel in China en India.

Wat alternatieven betreft heeft de ECHA van verschillende kanten te horen gekregen dat die er niet zijn. De indruk bestaat echter dat er ook nooit serieus naar is gezocht. Aangeraden wordt om thymolblauw, tropeoline OO, methylgeel, fenolrood, methyloranje of broomthymolblauw uit te proberen als alternatieve indicator: die stoffen zitten ruwweg in hetzelfde pH-bereik en zijn voor zover bekend volmaakt onschadelijk.

Wat die andere toepassing betreft: van castorolie ga je volgens de ECHA óók schijten.

Naast fenolftaleïne zijn nog 19 andere stoffen op de SVHC-kandidatenlijst gezet, waaronder N,N-dimethylacetamide, 1,2-dichloorethaan, arseenzuur, vuurvaste keramiekvezels en een drietal chroomverbindingen.

bron: ECHA