<< error >> (our Markdown requires valid webpage links, not image links, see manual)

Karl Marx redt de wereld economie

Politici, die worstelen om het spervuur van financiële paniek, protesten en andere ellende die de hele wereld treffen te begrijpen, zouden er goed aan doen om het werk van een al lang dode econoom te bestuderen: Karl Marx. Hoe eerder ze herkennen dat we met een once-in-a-lifetime crisis van het kapitalisme worden geconfronteerd, hoe beter ze zijn uitgerust om een uitweg te vinden.

De geest van Marx, die is begraven op een begraafplaats vlakbij waar ik woon in het noorden van Londen, is opgestegen uit het graf te midden van de financiële crisis en de daaropvolgende economische malaise. Zijn filosofische analyse van het kapitalisme had gebreken, maar de huidige wereldwijde economie vertoont griezelig veel gelijkenissen met de toestanden die hij voorzag.

Denk bijvoorbeeld aan Marx' voorspelling van hoe het inherente conflict tussen kapitaal en arbeid zich zou manifesteren. Zoals hij schreef in "Das Kapital", streven bedrijven naar winst en dat zou er natuurlijk toe leiden dat er minder en minder arbeiders nodig zijn, waardoor een “industrieel reserveleger” van armen en werklozen wordt gecreëerd: "De accumulatie van rijkdom aan de ene pool is dus tegelijkertijd een opeenhoping van ellende."

Het proces dat hij beschrijft is zichtbaar in de ontwikkelde wereld, vooral bij bedrijven in de VS die hun inspanningen om kosten te besparen en nieuwe inhuur te voorkomen hebben versterkt, waardoor de Amerikaanse bedrijfswinsten als aandeel in de totale economische productie op het hoogste niveau zijn in meer dan zes decennia, terwijl de werkloosheid staat op 9,1 procent en de reële lonen stagneren.

De Amerikaanse inkomensongelijkheid is ondertussen door een aantal maatregelen dicht bij het hoogste niveau sinds de jaren 1920. Vóór 2008 werd de inkomensongelijkheid verduisterd door factoren zoals gemakkelijk krediet, die het de arme huishoudens mogelijk maakte van een meer welvarende levensstijl te genieten. Nu ligt het probleem weer voluit op tafel.

De over-productie paradox

Marx wees ook op de paradox van overproductie en onderconsumptie: Hoe meer mensen overgeleverd zijn aan armoede, hoe minder ze in staat zullen zijn om goederen en diensten die bedrijven produceren te kopen. Wanneer een bedrijf op kosten bespaart om winsten te verhogen is dat slim, maar als ze dat allemaal doen, ondermijnen ze de inkomensvorming en dus de effectieve vraag die zij nodig hebben voor omzet en winst.

Dit probleem is duidelijk in de ontwikkelde wereld van vandaag. We hebben een grote productiecapaciteit, maar bij de midden- en lagere inkomens heerst er wijdverspreide financiële onzekerheid en is er teruggang in consumptie. Het resultaat is zichtbaar in de VS, waar nieuwe woningbouw en autoverkoop ongeveer 75% en 30% achterblijven op de pieken in 2006.

Zoals Marx het schreef in das Kapital: "De ultieme reden voor de echte crises blijft altijd de armoede en de beperkte consumptie van de massa."

Het de crisis aan te pakken

Dus hoe kunnen we deze crisis aanpakken? Om Marx' geest terug in de doos te krijgen, moeten politici banen aan de top van de economische agenda plaatsen, en ook andere onorthodoxe maatregelen overwegen. De crisis is niet tijdelijk, en zal zeker niet worden verholpen door de huidige ideologische passie voor overheidsbezuinigingen.

Hier zijn vijf speerpunten van een strategie waarvoor de tijd, helaas, nog niet is gekomen.

Ten eerste moeten we de totale vraag en inkomensgroei ondersteunen, anders kunnen we in de val van schulden vallen met ernstige sociale gevolgen. Regeringen die niet worden geconfronteerd met een dreigende schuldencrisis - waaronder de VS, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk - moet het scheppen van werkgelegenheid tot de lakmoesproef van de politiek maken. In de VS is de werkgelegenheid/bevolking-ratio nu net zo laag als in de jaren 1980. Het gebrek aan werkgelegenheid heerst bijna overal op recordhoogtes. Snijden in de loonbelasting van de werkgevers en het creëren van fiscale prikkels om bedrijven te stimuleren om mensen in te huren en te investeren zou een start kunnen zijn.

Verlicht de lasten

Ten tweede, om de schuldenlast van de huishoudens te verlichten, moeten nieuwe stappen genomen worden om deze huishoudens in aanmerking te laten komen voor het herstructureren van hypothecaire schulden, of een kwijtschelding uit te ruilen voor toekomstige betalingen aan kredietverstrekkers.

Ten derde, om de functionaliteit van het financiële stelsel te verbeteren, moeten goed gekapitaliseerde en goed gestructureerde banken een tijdelijke kapitaal deficit worden toegestaan om nieuw krediet te laten stromen naar kleine bedrijven in het bijzonder. Overheden en centrale banken kunnen betrokken worden in directe uitgaven voor of indirecte financiering van nationale investeringen of infrastructuur-programma's.

Ten vierde, om de schuldenlast in de eurozone te verlichten, moeten de Europese schuldeisers de lagere rente en langere betalingstermijnen, zoals onlangs voorgesteld voor Griekenland, uitbreiden. Als gezamenlijk gegarandeerde euro-obligaties een brug te ver zijn, moet Duitsland dringend een herkapitalisatie van banken helpen bevorderen om de onvermijdelijke verliezen door middel van een enorm uitgebreide Europese faciliteit voor financiële stabiliteit op te vangen - een conditio sine qua non om de obligatiemarkt crisis op te lossen op zijn minst.

Een verdediging bouwen

Ten vijfde, ter verdediging tegen het risico van deflatie en stagnatie, moeten de centrale banken verder kijken dan het kopen van obligaties, en in plaats daarvan gericht mikken op een groei van de nominale economische output. Dit zou een tijdelijke periode van beperkt hogere inflatie mogelijk maken die de inflatie gecorrigeerde rente ver onder nul kan brengen en een verlaging geeft van de schuldenlast.

We kunnen niet weten hoe deze voorstellen zouden kunnen uitwerken, of wat hun onbedoelde gevolgen kunnen zijn. Maar de politieke status quo is ook niet aanvaardbaar. Deze kan de VS brengen tot een instabielere versie van Japan, en een breuk van de euro-zone bewerkstelligen met onoverzienbare politieke gevolgen. Tegen 2013 zou de crisis van het westerse kapitalisme gemakkelijk kunnen overslaan naar China, maar dat is weer een ander onderwerp.

Door George Magnus

www.informationclearinghouse.info