Wanbetaling is financiële atoombom

‘Als de VS echt stopt met zijn schulden af te betalen, dan is dat een atoombom op de financiële markten', zegt hoofdeconoom Peter Vanden Houte van ING. ‘Dan raken onze banken weer in problemen, valt de economie stil en dreigt de werkloosheid weer toe te nemen.'

‘De kosten beginnen nu al op te lopen', beklemtoont Vanden Houte. ‘Wereldwijd zijn de beurzen aan het zakken. De bedrijven verliezen daardoor hun vertrouwen en stellen allerlei investeringen uit. Ook de consument wordt voorzichtiger. Dat remt allemaal de economie af.'

‘Mochten de VS echt stoppen hun schulden af te betalen, is dit echt een atoombom op de financiële markten. Ik verwacht nog een compromis, maar met politici weet je natuurlijk nooit. Zeker niet met die mensen van de Tea Party. Die hebben soms knettergekke standpunten', vindt Vanden Houte. ‘Als het Griekse schuldenprobleem een dominosteentje is die een hele boel andere landen besmet, dan hebben we hier een rotsblok dat heel die domino omver stampt.'

Vertrouwen verliezen

Ondanks de hoge staatsschulden van de VS staan haar staatsobligaties totnogtoe bekend als één van de veiligste beleggingen. ‘De VS heeft een even hoge rating als Zwitserland en Duitsland. De goede huisvader heeft al de internetaandelen en de bankaandelen zien vallen. Nu ziet hij zijn laatste veilige vluchthaven verdwijnen. Het risico bestaat dus dat beleggers massaal hun Amerikaans staatspapier gaan dumpen.'

Ook de banken komen daardoor in problemen. Zij houden Amerikaans overheidspapier aan als reserve. De Centrale Bank beschouwt die totnogtoe als totaal veilig. Maar als de kredietbeoordelaars de ratings laten zakken, is dat niet meer het geval. Het risico bestaat dan dat de Amerikanen het vertrouwen in hun banken verliezen. ‘De vraag rijst maar of er geld genoeg is als iedereen naar de bank loopt om zijn centen op te vragen.'

Rampscenario

In het ergste scenario zouden we volgens Vanden Houte een aantal effecten kunnen zien zoals bij de bankencrisis vlak na het faillissement van Lehmann Brothers. In enkele weken tijd kwam de wereldeconomie toen tot een stilstand, met faillissementen en een snel stijgende werkloosheid als gevolg. ‘Ook nu zal zo'n crisis snel overslaan naar andere landen. Beleggers elders in de wereld kunnen dan denken: als Amerikaans staatspapier niet veilig meer is, dan dat van andere landen ook niet. Als zij massaal dat staatspapier dumpen, nemen de rentevoeten weer fors toe.

Een land als België, met zijn enorm hoge staatsschuld, is extra gevoelig voor die effecten, stelt Vanden Houte. De overheidsschulden zijn al zo groot. ‘Een eerste effect zal zeker zijn dat de rente op de overheidsschuld omhoog gaat, en de regering dus nog harder naar extra middelen zal moeten zoeken door te bezuinigen of belastingen te verhogen.' Vanden Houte ziet één groot verschil met de vorige bankencrisis: als de banken nu weer in problemen komen, zullen sommige overheden geen middelen meer over hebben om ze te stutten.