Hersenspoelen in de 21ste eeuw

Een van de meest originele en provocerende boeken van de afgelopen tien jaar is: ‘Disciplined Minds’ door Jeff Schmidt (Rowman & Littlefield). "Een kritische blik op professionals in loondienst," zegt de cover, "en het ziel-mishandelend systeem dat hun leven vormt." Het thema is postmodern Amerika, maar het geldt ook voor Groot-Brittannië, waar het bedrijfsleven een nieuwe klasse van veramerikaniseerde managers heeft gefokt om de private en publieke sectoren te runnen: de banken, de belangrijkste partijen, de bedrijven, de belangrijke comités, de BBC.

Er wordt gezegd dat professionals gericht zijn op waarden en dat ze niet-ideologisch zijn. En toch, schrijft Schmidt, denken ze ondanks hun opleiding, minder zelfstandig dan niet-professionals. Zij maken gebruik van corporate jargon - "model", "performance", "targets", "strategisch overzicht". In ‘Disciplined Minds’, stelt Schmidt dat de moderne professional niet wordt gemaakt door technische kennis, maar door "ideologische discipline". Zij, in het hoger onderwijs en de media, doen "politiek werk", maar zo dat het niet wordt gezien als politiek. Luister naar een senior BBC medewerker die oprecht het nirvana van de neutraliteit beschrijft tot waar hij of zij is gestegen. "Partij kiezen" is een vloek; en toch weet de moderne professional nooit de "ingebouwde ideologie van de status quo" uit te dagen. Waar het om gaat is de "juiste houding".

Een sleutel tot het opleiden van professionals is wat Schmidt noemt "toewijsbare nieuwsgierigheid". Kinderen zijn van nature nieuwsgierig, maar op weg naar de professional leren ze dat nieuwsgierigheid een reeks van taken is, toegewezen door anderen. Bij het begin van een opleiding, zijn studenten optimistisch en idealistisch. Aan het eind zijn ze "druk en onrustig", omdat ze zich realiseren dat "de primaire doelstelling voor velen is: voldoende te worden gecompenseerd voor het buitenspel zetten hun oorspronkelijke doelstellingen”. Ik heb veel jonge mensen ontmoet, vooral beginnende journalisten, die zich herkennen in deze beschrijving. Want hoe indirect het effect ook is, de belangrijkste invloed op professionele managers is de extreme politieke cultus van geld aanbidding en ongelijkheid, die bekend staat als het neoliberalisme.

De ultieme professionele manager is Bob Diamond, de CEO van Barclays Bank in Londen, die in maart £6,5 miljoen aan bonus kreeg. Meer dan 200 managers van Barclays gingen naar huis met £554 miljoen in totaal vorig jaar. In januari vertelde Diamond aan de Commons Treasury committee dat "de tijd van berouw voorbij is". Hij verwees naar de £1 biljoen aan publiek geld dat onvoorwaardelijk overhandigd werd aan de gecorrumpeerde banken door een Labour-regering waarvan de leider, Gordon Brown, zulke "financiers" had beschreven als zijn persoonlijke "inspiratie".

Dit was de laatste handeling in een corporate staatsgreep, die nu verhuld wordt door een misleidend debat over " bezuinigingen" en "nationale tekorten". De meest humane locaties van het Britse het leven dienen te worden geëlimineerd. De "waarde" van de bezuinigingen zijn £83 biljoen, bijna precies het bedrag van de belastingen die wettelijk ontdoken worden door de banken en bedrijven. Dat het Britse volk doorgaat met de banken een extra jaarlijkse subsidie te geven van £ 100 miljard – genoeg voor de hele National Health Service - wordt verzwegen.

Net zo de absurditeit van het begrip "bezuinigingen". Toen Groot-Brittannië officieel failliet was na de Tweede Wereldoorlog, was er volledige werkgelegenheid en een aantal van haar grootste openbare instellingen, zoals de Health Service, werden opgebouwd. Toch worden "bezuinigingen" gemanaged door degenen die zeggen dat ze er tegen zijn en die tevens de nodige consensus organiseren. Dat is de rol van de professional managers van de Labour Party.

In zaken van oorlog en vrede, promoten de gedisciplineerde geesten van Schmidt geweld, dood en chaos op een schaal nog niet eerder vertoond in Groot-Brittannië. In weerwil van het bewijsmateriaal van het Chilcot onderzoek blijven het voormalige hoofd van de inlichtingendienst generaal-majoor Michael Laurie en de "core business" manager Alastair Campbell, net als alle andere oorlogsmanagers die met Blair en het ministerie van Buitenlandse Zaken heulden, doorzwoegen om het bloedbad in Irak te rechtvaardigen.

De gerenommeerde media spelen vaak een cruciale maar subtiele rol. Frederick Ogilvie, die de BBC de oprichter, Lord Reith, opvolgde als directeur-generaal, schreef dat het zijn doel was om de BBC om te vormen tot een "volledig effectief instrument van oorlog". Ogilvie zou blij zijn geweest met zijn 21e-eeuwse managers. In de aanloop naar de Irak-invasie, was de BBC de overweldigende echo van de leugenachtige overheid, zoals studies door de Universiteit van Wales en Media Tenor laten zien.

Echter, de grote Arabische opstand kan niet gemakkelijk worden gemanaged of toegeëigend, zoals het BBC’s Today programma op 16 mei, met weglatingen en beperkingen, duidelijk maakte. Met zijn beroemde professionaliteit interviewde John Humphrys een Palestijnse woordvoerder, Husam Zomlot, na het bloedbad in Israël op ongewapende demonstranten op de 63e verjaardag van de illegale uitzetting van het Palestijnse volk uit hun huizen.

Humphrys:. . . is het niet verwonderlijk dat Israël reageerde op de manier waarop ze dat deden?

Zomlot: . . . Ik ben erg trots en blij ….ze marcheerden heel rustig. . . echt alleen maar om de aandacht te vestigen op hun benarde situatie van al 63 jaar.

Humphrys: Het was geen vreedzame mars, dat is mijn punt. . .

Zomlot: Geen van hen. . . was gewapend. . . in tegenstelling tot de Israëlische tanks en helikopters en F-16's. Je kunt niet eens het geweld vergelijken. . . Dit is niet een kwestie van veiligheid. . . Israëli’s kunnen niet omgaan met zulk een puur politieke, humanitaire en juridische aangelegenheid. . .

Humphrys: Sorry dat ik u onderbreek maar. . . als ik in uw huis marcheerde, met stokken zwaaide en met stenen gooide, dan is dat toch een zaak van veiligheid, of niet?

Zomlot: Pardon! Volgens de resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, marcheren die mensen naar hun eigen huizen; het gaat om hun huizen, het is hun prive-eigendom. Dus laten we dit recht nu zetten voor eens en voor altijd. . .

Het was een zeldzaam moment. Zaken recht zetten is geen "target" van managers.