VS zetten bestaan Navo op het spel

'De Amerikaanse belastingbetaler zal niet bereid blijven te betalen voor de veiligheid van Europese landen die zelf geen inspanning willen doen', zegt minister Gates bij zijn afscheid.

Over enkele weken trekt Robert Gates (67) zich terug in het weelderige groen van de noordwestelijke staat Washington. Dan komt er een einde aan zijn lange politieke carrière. Toch zeker voorlopig, want hij liet zich in 2006 al eens terug naar de hoofdstad lokken door George Bush, die na het debacle van Donald Rumsfeld een wat diplomatischer minister van Defensie nodig had.

Twee jaar later was hij bereid nog even op post te blijven om Barack Obama een handje toe te steken met de twee oorlogen die de Democraat had geërfd van Gates' vorige baas. Eind deze maand geeft hij de sleutel van het Pentagon door aan CIA-baas Leon Panetta.

Zijn speech gisteren voor de denktank Security and Defense Agenda noemde hijzelf 'zijn laatste beleidsspeech' en zijn afscheid van zijn Navo-collega's. Helemaal vooraan zat Pieter De Crem te glimmen van trots, want te midden van de harde kritiek op de Europeanen had Gates toch een woordje van lof voor België. Maar eerst de kritiek, waarvan ingewijden zegden dat Gates die nog nooit zo scherp en onomwonden had verwoord.

De minister waarschuwde de Europeanen dat het moment waarop de Amerikanen de geldkraan voor Europa's defensie toedraaien, met rasse schreden nadert. Ten tijde van de Koude Oorlog namen de VS de helft van de uitgaven voor de Navo voor hun rekening. Vandaag is dat drie kwart, terwijl de defensiebegrotingen van de Europese Navo-landen sinds de terreuraanslagen van 11 september 2001 met 15 procent daalden.

'De Amerikaanse belastingbetaler zal niet bereid blijven om te betalen voor de veiligheid van Europese landen die zelf geen inspanning willen doen', zei Gates. De reden? De VS worden geconfronteerd met een zeer zware crisis van de overheidsfinanciën en staan voor pijnlijke besparingen op sociale programma's, en vrijwel zeker ook op defensie.

Bovendien heeft de nieuwe lichting Congresleden 'niet mijn ervaring met de Koude Oorlog en zullen ze geneigd zijn de Amerikaanse belangen te laten primeren'. En hij merkte op dat hij 'voor het eerst in zijn carrière twintig jaar ouder was dan zijn president' - en dat was meteen de enige lichtere noot in zijn donker getinte speech.

Tweespalt

Gates ziet voor het transatlantisch bondgenootschap bijgevolg 'een miserabele toekomst' weggelegd, 'tenzij de Europeanen bereid zijn hun verantwoordelijkheid op te nemen'. Slechts vijf Europese Navo-lidstaten spenderen de vereiste twee procent van hun bnp aan defensie: de VS, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Albanië en Griekenland.

De zwakheid van de alliantie ligt volgens de Amerikaan schrijnend te kijk in Afghanistan en Libië. 'De Europese Navo-bondgenoten hebben twee miljoen manschappen onder de wapens, maar hebben de grootste moeite voldoende mensen en materiaal te leveren voor Afghanistan', aldus Gates.En dan Libië. Het waren de Europeanen, vooral de Fransen en de Britten, die aandrongen op de interventie om kolonel Kadhafi een halt toe te roepen. Maar de Europeanen kunnen de opdracht niet aan. Ze hebben niet genoeg materiaal, ze missen de expertise en ze zijn slecht georganiseerd. De VS moesten op elk vlak te hulp komen. 'Deze zwakheden brengen de missie in gevaar.' Bovendien levert maar de helft van de Navo-leden een bijdrage aan de missie en slechts een derde doet mee aan de gevechten. 'Zo'n tweespalt tussen softe vredeshandhavers en vechters, tussen leden die hun deel doen en profiteurs, is onaanvaardbaar', beet Gates.

Woensdag op de Navo-ministerraad had de minister Duitsland, Polen, Spanje, Turkije en Nederland al - tevergeefs - aangemaand meer te doen in Libië. Het was op dit punt in zijn betoog dat de Amerikaan België prees als één van de vier landen die een zeer behoorlijke bijdrage leveren aan de operatie.

Tot slot maande Gates de Europeanen aan om hun defensiebeleid (zoals aankopen van materiaal en training) beter op elkaar af te stemmen . 'Zo niet verliest de Navo alle belang en invloed.'

www.standaard.be