<< error >> (our Markdown requires valid webpage links, not image links, see manual)

Recht op vrije nieuwsgaring

Naar aanleiding van een filmpje op geenstijl.nl (een door De Telegraaf ondersteund internet-blog-project vol ranzigheid en onderbuikcommentaar - maar met af en toe ook wel geinige zaken) waarop een hele horde politie-agenten een camera- en microfoonploegje wilde beletten opnamen te maken op de openbare weg, schreef iemand een aantal tips op hoe je te gedragen jegens de politie op de openbare weg. Dat zetten we hieronder dus maar even neer...

Het is tragisch en frustrerend om keer op keer te moeten zien hoe de Nederlandse politie schijt heeft aan "vrije nieuwsgaring". Juist die waarden die door onze politiebeambten moeten worden beschermd zijn het slachtoffer van machtsmisbruik en een chronisch gebrek aan grondwettelijke kennis bij onze verdedigers van de democratie. Wie niet beter wist zou naar aanleiding van dit soort beelden tot de conclusie komen dat Nederland een serieuze politiestaat is, waar censuur heerst en bepaalde zaken kennelijk niet door burgers gezien mogen worden. Nederland is echter (nog) geen politiestaat en bovenbedoelde beelden zijn angstwekkende voorbeelden van onmacht, onkunde en ziekelijk machtsmisbruik binnen de Nederlandse politie of andere buitengewoon opsporingsapparaten. Gelukkig staat de wet aan de kant van de vrije burger en zal elke burgemeester of gemeentewoordvoerder u op schrift kunnen doen toekomen dat u altijd alle recht heeft om op de openbare weg te filmen. Omdat de democratie uitsluitend gecontroleerd wordt door u, de burger, eventueel als burgerjournalist, volgen hieronder wat tips voor de beginnende burgerjournalist.

- Laat je nooit intimideren door de politie. De politie heeft geen enkel recht je beeldmateriaal in beslag te nemen, je de microfoon uit handen te slaan, de camera weg te duwen en mag je je recht op vrije nieuwsgaring niet ontnemen of zomaar iets van je vorderen. Wanneer je niet strafbaar handelt, kan je niet zomaar de toegang tot de openbare weg ontzegd worden en kan niemand bepalen wat je doet en waar je dat doet, zoals filmen en fotograferen.

- De openbare weg is ook van jou. Dat ambtenaren in functie mogelijk in beeld komen bij het uitvoeren van werkzaamheden is hun eigen risico, niet dat van jou, en een van de eigenaardige kenmerken van een democratie die het zo leuk maken in vrijheid te bewegen. Wie absoluut nooit met zijn harses op beeld wil verschijnen, kan zich maar beter niet op de openbare weg begeven.

- Er bestaan geen "halve openbare wegen" of (onafgezette) "gebieden waar je tijdelijk niet mag filmen" tenzij dit is opgenomen in een plaatselijke politieverordening. Let er wel op dat veel gebouwen geen "openbare weg" zijn, ook al zijn het "openbare gebouwen", en dat men door de huidige anti-terreur maatregelen strenge regels hanteert in gebouwen of installaties zoals vliegvelden en treinstations. Zo is een centraal station eigendom van de NS, Schiphol eigendom van meneer Cerfontaine en kerncentrales eigendom van de staat en gelden daar andere regels dan op de openbare weg. Ook in bussen, trams, metro's en treinen is het niet zondermeer toegestaan te filmen of te fotograferen. Deze regels zijn na te lezen bij de betreffende vervoersmaatschappijen.

- Laat je nooit bang maken door halfbakken juridisch gelul over auteursrecht of portretrecht. Ten eerste ligt het auteursrecht sowieso bij jou, want jij bent de maker van de beelden. Ten tweede kan er over portretrecht alleen achteraf bij een rechter worden gezeken. Het is dus niet mogelijk van te voren eisen te stellen aan beeldmateriaal. Mocht een agent of politie-afdeling daadwerkelijk tot vervolging overgaan, dan zal een rechter een afweging maken die vaak in het voordeel van de burger/journalist uitvalt. Het belang van nieuwsrapportages weegt veel zwaarder dan het belang van de portretrechthebbende en politie-agenten moeten door de aard van hun werk bereid zijn dit te accepteren. Als het item nieuwswaarde heeft en expliciet niet bedoeld is om de afgebeelde personen te vernederen, kan de politie nog maar weinig beginnen. Ook al hangt het er uiteindelijk altijd vanaf hoeveel advocaten de eiser heeft en hoe de pruik van de rechter staat.

- Hecht geen waarde aan suffe, oud mediale jaren zeventig-vragen over perskaarten. Je hebt als burger/journalist buiten de politie-afzetting evenveel recht vragen te stellen, antwoorden aan te horen en verslag te doen van gebeurtenissen als een journalist die wel een perskaart heeft. Meestal is een perskaart een instrument van zure mannen met snorren die denken op die manier boven het volk te kunnen staan. Je bent tevens vrij agenten te interviewen of vragen te stellen aan persvoorlichters. Uiteraard zijn agenten en persvoorlichters net zo vrij om geen antwoord te geven op vragen. Het enige nut van een perskaart (als dat er al is), is dat men er soms mee binnen de afzettingen kan komen.

- Buiten de politie-afzetting is buiten de politie-afzetting. Je mag dus gerust de lens van de camera richting het afgezette gebied richten, als je er maar voor zorgt dat jezelf met je camera buiten het afzettingsgebied staat. Als de politie niet wil dat bepaalde zaken gezien worden, zijn ze zelf verantwoordelijk voor goede afscherming of een ruimere afzetting.

- Elke politie-agent heeft een registratienummer en is verplicht dat je desgevraagd kenbaar te maken, eventueel middels een politie-identificatiebewijs (politie in burger is overigens verplicht dit al te doen zonder dat je er naar vraagt, alvorens zij tot enige actie kunnen overgaan). Met dat nummer kun je achteraf bij een rechter aangeven welke agent onterecht gehandeld heeft. Een nummer is wat handiger te beschrijven dan "een jonge knul met puistjes met een blauwe pet op zijn hoofd". Denk er wel om dat ook de burger tegenwoordig verplicht is zich te legitimeren. Vragen om een identificatie aan een agent lijdt er meestal ook toe dat die agent precies hetzelfde doet bij jou. Het niet kunnen tonen van een legitimatiebewijs kost je mogelijk vijftig euro boete en geeft een agent eventueel de mogelijkheid je aan te houden.

- Wat er ook gebeurt, laat je nooit wegjagen, al helemaal niet door geweld en dreigementen. Je staat in je recht en de politiestaat begint waar je eindigt met het verdedigen van je eigen vrijheid. Gebruik je rechten, ze zijn er niet voor niets. Sta voor je vrijheid en doe zoveel mogelijk verslag van het nieuws. De enige manier om de democratie vitaal te houden is deze te laten controleren door burgers, op zoveel fronten als mogelijk.

www.stelling.nl