EU Schuldencrisis - Pay Day

Waarheid en leugen houden elkaar in een vertrengelde dans in het Obama-Osama spektakel. Dezelfde dans - maar dan zonder kogels en Navy Seals - wordt opgevoerd rond 'poster-child' van de EU-schuldencrisis, Griekenland.

De Grieken are back
Vanwege uit de hand lopende budget-problemen wist Griekenland eerder een noodlening te scoren. Daarmee was de onmiddelijke pijn bezworen, een crisis afgewend. De realiteit is natuurlijk dat de crisis, destijds fase I, slechts uitstel kreeg. Ierland en - nu ook - Portugal volgden. Waar de Portugese minister Socrates vorige week nog vurig volhield dat er geen sprake was dat Portugal een bail-out nodig had, had hij een week later kennelijk eens goed met zijn accountant gesproken. Liegen, echt keihard liegen, mag kennelijk, lieve burgertjes. Alleen niet bij uw eigen belastingaangifte.

Ondertussen is de (geld)markt ook niet gek. Kijkend naar de Griekse financiële situatie dacht men al snel dat een flinke premie op Griekse leningen noodzakelijk was. De rente op Griekse leningen steeg in fase I al flink; nu staat zij rond de 25% voor 2-jaars leningen. Dat is een duidelijk teken dat de markt geen vertrouwen heeft in de terugbetaling door Griekenland. Unsustainable.

Grosso modo denkt de markt aldus aan een haircut van 50%.

Bailout gesprekken
Reden dat Griekenland weer flink in de schijnwerpers staat. Er bleek pas geleden een bijeenkomst te zijn geweest van een groep EU ministers van financiën en Trichet van de ECB over het probleemkindje Griekenland.

De markt heeft fase II afgekondigd zodat de heren weer aan de slag moeten.

De Grieken spelen het spel hard. Logisch, want mede-PIIGS land Portugal kreeg volgens de Portugese minister Socrates betere voorwaarden voor haar bail-out dan Griekenland. Ierland liet zich hard nemen en maakte de bankenschulden tot overheidsschulden, ten koste van de belastingbetaler. Geithner - minister van financiën van Obama - schijnt een scenario van 30% haircuts - voorgesteld door het IMF - geblokkeerd te hebben. Bankster-buddy voor banksters.

Griekenland speelt beter door nu de nucleaire optie in te zetten: uittreding uit de EU. Niet officieel geroepen door Griekenland, maar wel opgetekend door Der Spiegel, worden geruchten verspreid dat Griekenland overweegt om uit de EU te stappen. Een roddel die Griekenland wel uitkomt in deze fase van de onderhandelingen.

Gevolgen haircut
Griekenland is niet het grootste in de EU qua financiële cijfers, maar van de gebeurtenissen rond Griekenland kan wel een voorbeeld effect uitgaan. De euro was aan een stevige opmars bezig de laatste tijd, maar verloor direct enkele centen na de roddel dat Griekenland wellicht uit de EU zou treden. Een haircut zou (meer) onrust in de EU-financiën brengen en direct problemen veroorzaken in andere EU-lidstaten in de vorm van banken met exposure op Griekenland.

De ECB-chef, Trichet, blijft keer op keer dat er geen haircuts komen op de Griekse leningen. Alles om het boomerang effect elders te voorkomen. Een roep die recht tegen de stem van de markt in gaat. 'Een beetje dom' dus, want de markt kan je niet eeuwig in bedwang houden. De echte oplossing, haircuts, wordt keer op keer met alle macht tegengehouden. Dat was al zo met Ierland (bedankt, Geithner), en zo ook met Griekenland. Een spel wie de rekening moet betalen; de banken of de belastingbetaler.

Wat zouden nu de gevolgen zijn van een haircut van 50% op de Griekse leningen? Duidelijk is dat een aantal Europese banken flinke verliezen oplopen. De exposure van bepaalde EU-zones op Griekenland is mooi uitgebeeld op deze tekening. Het aandeel van Duitse banken daarin is overigens vrij beperkt. Voor de grootste Nederlandse banken lijkt de directe exposure ook redelijk beperkt te zijn. Volgens de jaarverslagen 2010 (exposure/eigen vermogen in € mio (verhouding in procenten))
1) ING: 1.633/41.555 (3,9%)
2) ABN AMRO: 1.400/12.112 (11,5%)
3) Rabo: 373/40.757 (0,9%)

Vooral ABN AMRO lijkt er iets dieper in te zitten. SNS Reaal splitst bedragen niet uit in separate PIIGS landen. Zij melden slechts 'In 2010 is [...] de staatsleningenportefeuille defensiever gepositioneerd door [..] af te bouwen in staatsleningen uit Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje. De totale exposure [...] is per 31 december 3,2% van de totale beleggingsportefeuille'. Het is onduidelijk wat de 'totale beleggingsportefeuille' is, maar vermoedelijk gaat het in totaal om een exposure van €1-1,5 miljard ten opzichte van zo'n €4,4 mrd eigen vermogen. Kandidaten voor haircuts in de nabije toekomst: Portugal, Ierland en Griekenland, staan er tussen. Maar SNS Reaal heeft nog wel meer problemen.

Verliezen voor banken op een moment dat banken er al slecht voor staan. Kies verstandig waar u uw spaarcenten de komende tijd stalt.

EU-maatregelen
Op dit moment wordt de EU-hulp georganiseerd onder de European Financial Stability Facility (EFSF). Dat is een ad hoc fonds dat leningen kan verstrekken aan EU-landen in nood. Daarin hebben alle EU-landen een aandeel. Zodra gelden nodig zijn moeten alle EU-landen hun aandeel daarin storten (of garant staan als het EFSF gelden van derden aantrekt). Politiek een aantrekkelijke optie, want zolang er geen beroep op het fonds wordt gedaan, kost het feitelijk nog geen geld (uitstel, uitstel, waar hebben we dat gedrag eerder gezien?). Nederland heeft een aandeel van 5% daarin, ongeveer € 25 mrd. In juni 2011 - handig gepland na een aantal verkiezingen - wordt over verhoging van de garanties gesproken.

HET EFSF kent een aantal weeffouten:

1. zodra een EU-land hulp wenst, kan het zelf niet meer meebetalen aan het EFSF

2. de EFSF-lening heeft geen voorrang.

   Daarom wordt gewerkt aan het European Stability Mechanism (ESM). Een permanent noodfonds dat in 2013 gereed moet zijn als vervanger van het EFSF. Nederland zou daarin voor 5,7% deelnemen. De helft van de €700 mrd moet in 2013 gestort worden, de rest in de 3 jaar daarna. Twee belangrijke constateringen:

3. EMS leningen krijgen preferentie

4. Er moet in 2013 daadwerkelijk flink gestort worden

   Echter, de preferentie voorkomt niet persé dat de echte waaghalzen - banken en andere financiële partijen die gelden van derden in riskante avonturen stopten - de rekening betalen. Vanuit de burger gezien en dus in politiek opzicht geen ideale benadering. Zie hier in Jip-en-Janneke taal meer details over de EU-maatregelen.

   Toekomst
   De acties van de EU zijn op dit moment gericht op uitstel van het probleem. Immers, teveel schuld kan je niet oplossen met nog meer schuld. Insolventie (niet meer aan je verplichtingen kunnen voldoen) kan je niet oplosssen door nog meer verplichtingen aan te gaan. De EU stelt het probleem uit op risico van de belastingbetaler. Haircuts worden met alle macht tegengehouden, zodat de echte speculanten geen pijn voelen. Er moet kennelijk persé gewacht worden tot 2013 om het ESM-systeem politiek te verkopen aan de belastingbetaler. Tot die tijd is het portemonnee trekken geblazen.

   Insolventie los je echter niet op met liquiditeit, maar met haircuts. Naar mijn idee moeten die haircuts gedragen worden door de houders van PIIGS-leningen, niet de belastingbetaler. Het ESM garandeert dit niet. Het ligt voor de hand dat ESM gelden ten goede komen aan de speculanten, en het ESM vervolgens haircuts afspreekt en terugbetaling uitspreid in tijd. Banksters-binnen-de-overheid voor banksters-bij-banken. Een Goldman-aanpak.
   Dit overigens los van betere oplossingen dan het fiat-geld systeem.

   Op Credit Writedowns wordt een andere benadering gesuggereerd: het systeem van Brady Bonds. Dit plan houdt 2 dingen in:

5. haircuts op de leningen, zodat de schuldenaar weer (betalings)toekomst heeft

6. begeleiding van verliezen als gevolg van de haircuts.

   De crediteuren nemen een haircut op hun vorderingen in ruil voor nieuwe betalingsvoorwaarden. Deze voorwaarden worden in zogenaamde 'Brady Bonds' opgenomen. De overheid brengt deze Brady Bonds onder in speciale regelgeving. Crediteuren hoeven niet gelijk het verlies van de haircut in de balans op te nemen, maar mogen deze langzaam in tijd nemen. Bijvoorbeeld ieder jaar x procent. Dat geeft de crediteuren tijd het verlies op te vangen.

   Aantrekkelijke aspecten van dit plan zijn:

7. de patient heet zicht op verbetering

8. de speculant betaalt

   Bankster-voor-bankster wordt voorkomen, de belastingbetaler blijft buiten schot. Slechts het accountantshart moet wat lijden, omdat verliezen uit de haircut niet direct in de balans komen, maar in tijd worden uitgesmeerd. Dat geeft crediteuren tijd om kapitaal aan te trekken/verdienen om het verlies in de loop der tijd af te dekken.

   De grote vraag is of de periode tot 2013 genoeg tijd te lang duurt om het ESM-systeem in werking te zetten. De markt lijkt al eerder haircuts af te dwingen. Door nu niet in te grijpen neemt de EU-politiek het risico dat haircuts vóór het ESM-systeem in 2013 worden afgedwongen, en daarmee een domino aan problemen gaat ontstaan. Dit alles ten koste van de belastingbetaler.

   De belastingbetaler zal het EU-systeem van bail-outs niet onbeperkt blijven pruimen. Zeker niet als zijn huishoudboekje flink gaat lijden onder bezuinigingen en prijsstijgingen. Het vertrouwen van de burger in banken gaat al helemaal niet meer goed komen (logisch als achtergrondinformatie beter verkrijgbaar is dan ooit tevoren). 2013 is te laat (de VS-default is coming).

   Nu actie
   De Brady Bonds zijn een optie die de politiek nu moet overwegen om de EU te behouden. Wanneer durven politici er voor te kiezen de speculant het verlies te laten leiden, zoals het hoort?

   Met een hete zomer voor de boeg een weg vol belasting-bailouts naar 2013.