Haaien: op zoek naar de bron van hoog giftig methylkwik, deel 2

Voorwoord
Dit tweedelige artikeltje van Ken Schexnayder beschrijft een onafhankelijk onderzoek waarbij Larry Rumbold op zoek is naar de bron van methylkwik. Methylkwik is de organische vorm van metallisch kwik en naast dat het zeer persistent is het ook zeer giftig. In deel 1 werd onder andere het doel en werkwijze beschreven. In deel 2 komen de resultaten en onzekerheden aan bod.

Bronnen van kwik

Een primaire bron van kwik zijn afzettingen in mineralen, deze kunnen bijvoorbeeld ondergrondse rivieren bij vrijkomen verontreinigen. Echter kwik kan ook in grote hoeveelheden direct vrijkomen bij het winnen van kwik zelf en indirect bij het winnen van andere mineralen (of goud). Andere bronnen voor het vrijkomen van kwik is het gebruik van bijvoorbeeld spaarlampen, mobieltjes en bepaalde batterijen. Op kolen gebaseerde energiecentrales blazen de grote hoeveelheden anorganisch kwik in de atmosfeer, zij worden gezien als de grootste bron en de kwikdampen verplaatsen zich binnen een week over de gehele aardse atmosfeer. Opmerkelijk zijn Rumbold’s waarnemingen: op een regenachtige dagen gaat hij eenvoudigweg niet het water van de Golf op, dit om de reden dat het kwikgehalte in het regenwater de metingen teveel beinvloedt. De waarden zijn significant hoger.

De oorsprong van het kwik is slechts een stukje van de puzzel, een andere kritische parameter is de biomagnifacatie. Onder biomagnificatie wordt verstaan het ophopen van (giftige) stoffen in organismen door opname via het voedsel. (Bij bioaccumulatie speelt de directe opname uit het water: bioconcentratie ook een rol). Door biomagnificatie zal de concentratie van persitiente chemische verbindingen, bijv. methylkwik, hoger in de voedselketen ook stijgen. Methylkwik is een zeer persitente verbinding welke onder andere in het vet van vissen wordt opgeslagen. Juist deze weefsels van de vis worden door mensen geconsumeerd. In vissen wordt organisch kwik met een hogere snelheid opgeslagen als afgebroken, de concentratie blijft toenemen.

Het is 10:00h, warm en klam, de zon begint te branden en er zijn geen toiletten aan boord van het schip. Een typische dag om haaien te gaan taggen, de bemanning bereidt zich voor op een proces welke zich 3 maal zal herhalen. De 10 vislijnen worden uitgeworpen, de vislijnen bestaan uit een 16/0 haak (met een diameter van deen blikje) bevestigd aan een 15 meter lange ruim 400 kg sterke experimentele lijn met een vislood van ruim 11 kg. De dobber bestaat uit twee 50 cm grote piepschuimen ballen. Indien de haai zich vast bijt in het aas wordt een stopwatch gestart, juist na het aanslaan zijn de haai sterk en agressief. Naarmate de tijd verstrijkt daalt het adrenaline gehalte in de haai en wordt deze handelbaarder.
´
Een belangrijk deel van Rumbold’s onderzoek vindt niet plaats aan boord van het onderzoeksschip maar in een lab op de campus. Rumbold legt uit: op dit moment zijn 3 studenten en 1 afgestudeerde volop aan het werk om het kwikgehalte te bepalen. Ook tijdens colleges wordt de studie besproken, dit om de studenten inzicht te geven. Zo wordt bijvoorbeeld het gehalte aan kwik in haren bepaald, dit om te laten zien hoe gemakkelijk de huidig geldende maximaalconcentraties worden overschreden.

Zijn twee laatste studies, eentje met met Neil Hammerschlag (University of Miami), worden op dit moment voor publicatie geredigeerd. Rumbold wil met deze twee studies de dialoog over methylkwik vergroten. De meest heftige dicussie op dit moment bestaan uit het debat vanaf welke concentraties methylkwik tot chronische klachten kan leiden.

De term “fish fog” is een aanduiding voor de subtiele veranderingen na het eten van bijvoorbeeld “grote” hoeveelheden vis zoals tonijn en makreel oftewel roofvissen. Mensen beweren dat ze het gevoel van een kater hebben. Volgens Rumbold begint het publiek meer en meer vis te eten omdat deze bijv. een bron zijn van omega 3 vetzuren zijn en bijdragen aan de gezondheid. Het is daarom belangrijk dat er begrepen wordt welke invloed het gehalte van het giftige methylkwik heeft op onze gezondheid. Indien we dit begrijpen kunnen we het probleem in kaart gaan brengen en gaan werken aan oplossingen.

De studie van Rumbold wordt gefinancieerd door West Coast Inland Navigation District. Ook het geld voor de satteliet zenders welke worden getagd in de rugvin van tijger-, stier- en hamerhaaien is van deze organisatie afkomstig. De eerste data hebben reeds voor verrassingen gezorgd. Zo bezitten bijvoorbeeld tijger- en stierhaaien een lagere concentratie aan methylkwik als verwacht. Dit kan veroorzaakt worden door andere migratiepatronen als die van de hamerhaai. De zenders kunnen in de toekomst deze hypothese bevestigen. Ook de omgevingstemperatuur van het oceaanwater kan invloed hebben op de gehaltes.

Rumbold concentreert zich op dit moment op drie studies die als een rode draad door zijn onderzoek lopen, er moeten meer haaien bemonsterd en getagd worden, dit om harde conclusies te kunnen trekken. Daarnaast zijn de migratiepatronen en omgevingstemperaturen van essentieel belang om een uitspraak te doen over het gehalte van methylkwik. De weefselmonsters zullen verder onderzocht worden, dit om te leren begrijpen hoe de haaien het giftige methylkwik verwerken.

Er bestaat geen korte termijn oplossing voor de vervuiling van de voedselketen met methylkwik. Vissen kunnen dankzij bijvoorbeeld omega-3 vetzuren bijdragen aan gezonde voeding, Rumbold studies kunnen inzicht geven voor het verantwoordelijk eten van vis. Het geeft daarnaast inzicht welke impact methylkwik heeft, niet alleen aan de kust van Florida, maar op ecosystemen over de gehele wereld.