Waarom de Euro gedoemd is

De gemeenschappelijke munt van Europa, de Euro, lijkt van crisis naar crisis te hobbelen. Eerst Griekenland, dat via swap-constructies haar staatsschuld "afbouwde" om vervolgens na bankenredding en kredietscrisis geconfronteerd werd met een "nee" stem van de markt en torenhoge rente op nieuwe schulden. Daarna Ierland, de "Keltische tijger", die op haar beurt haar banksector moest redden. Nu staat Portugal genoteerd voor een mogelijke Europese "bailout" waarna Spanje en België zullen volgen, zodra deze twee landen niet meer kredieten kunnen opnemen tegen een normale rentevoet.

De crisis lijkt permanent. Hoewel Europese politici er alles aan doen om pleisters te plakken en de bank- en hedgefund-sector gerust te stellen, lijken de Euro-sceptici van welleer toch gelijk te krijgen. Europa is geen eenheid. Iedere Europese economie heeft eigen behoeften, wetten en dynamiek. Een gemeenschappelijke munt is gedoemd te mislukken.

Toch rommelt de Euro verder. Tevergeefs. en wel hierom.

Duitsland
Het grootste probleem van de Euro is de grootste economie binnen de Euro-zone: Duitsland. Het exportkanon van de Europese Unie, en daarmee ook de drager van de intrinsieke waarde van de Euro, is voor een groot deel verantwoordelijk voor de "scheefgroei" binnen de Unie. De "truc" van Duitsland is loonkosten zo laag mogelijk houden, of zelfs laten teruglopen, terwijl de arbeidsprodutiviteit stijgt. Terwijl in landen als Spanje, Frankrijk en Griekenland reële lonen de afgelopen jaren zijn gestegen, zijn die in Duitsland alleen maar gedaald. Duitsland kent geen minimum-loon, houdt kunstmatig een loonverschil tussen het voormalige West-Duitsland en Oost-Duitsland in stand (waarbij 20 jaar na de vereniging van Duitsland iemand in Oost-Duitsland nog altijd tientallen procenten minder verdiend als iemand in West-Duitsland), laat oogluikend "loon-dumping" toe (slecht betaalde banen mogelijk gemaakt door de grote vraag op de arbeidsmarkt) en sociale dienstverlening met staatssubsidie (1-Euro jobbers). Ten opzicht van de rest van Europa is hierdoor de binnenlandse vraag in Duitsland gering, met overeenstemmende import-quota, en schitterende export-cijfers.

De lage binnenlandse consumptie van Duitsland betekent voor de overige Eurolanden minder export, terwijl Duitsland omgekeerd de Euro-zone als belangrijkste afzetmarkt heeft. Met andere woorden: terwijl Duitsland een plus op de balans kan optekenen, moet de rest van Europa een min schrijven.

Euro-Bonds
De Duitse export-plus, de groote van de Duitse econ0mie en de belangrijke Duitse industrie- en financiële sector maken dat Duitsland relatief goedkoop geld kan lenen. Met een verschulding van 75% van het Brutto Binnenlands Product ligt Duitsland op het Europese "schuldengemiddelde" maar geldt Duits staatschuld als een van de zekerste investeringen (na Amerikaans staatsschuld (dat 93% van het BBP telt) en Japans staatsschuld (dat recordhouder is met ongeveer 140% BBP)). Duitsland betaalt dus weinig rente. Daarom willen bijvoorbeeld een Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker of de Italiaanse minister van Financiën Giulio Tremonti graag de zogenaamde "Euro-Bonds" invoeren. Onder de vlag Euro-bonds nemen de Europese landen gezamelijk schulden op, en worden de rente voordelen van bijvoorbeeld Duitsland verdeeld over de zwakkere staten. Een ander voordeel is de kwantiteit. Zoals bij Amerikaans schatpapier, ligt de rente laag omdat er veel van in omloop is (wat op zich best merkwaardig is). Duitsland verzet zich tegen een dergelijk constructie omdat het land in dat geval een hogere rente betaalt, en meer geld kwijt is aan "debt-servicing". Met als gevolg kortingen op de staatsuitgaven.

Verhogen stabiliteitsfonds
Door de weigerachtige houding van Duitsland ten opzichte van Euro-bonds wordt nu voorgesteld om het stabiliteitsfonds voor de Euro te verhogen. Dit European Financial Stability Facility wordt door rating-agenturen positief beoordeeld en moet staten die onder het "reddingsscherm" moeten helpen om schuld te verkopen. Voor de Euro-landen is op dit moment 440 miljard Euro beschikbaar. Het probleem met het reddingsscherm is alleen dat deze "pot" misschien voor een Portugal en Ierland genoeg is, maar zodra Spanje of Italië hulp nodig heeft, de som veel te klein is. Daarbij, wanneer Spanje aanspraak maakt op het fonds, valt meteen een "donorland" weg. De rest moet dan het geld ophoesten.

De financiële sector moet ook betalen
In 2013 wordt het stabiliteitsfonds echter weer opgeheven. Het idee is om vanaf dat moment ook investeerders mee te laten betalen aan eventuele marode staatsschulden. Nieuwe staatsschulden. Het probleem hierbij is dat diezelfde investeerders op dit moment sowieso proberen hun investering veilig te stellen door de aanval op de Euro, en de daarmee oplopende rente voor landen als Griekenland en Portugal omdat het risiko op hun obligaties hoog is. In het geval dat een zogenaamde "haircut" mogelijk wordt op Europees staatsschuld wordt dit risico natuurlijk meegewogen in de gevraagde rent. Vanaf 2013 stijgt dus de rentevoet op "Euro-staatsschuld". Het risico op verlies wordt nu eenmaal berekend in de prijs.

Kortom, linksom of rechtsom, het gaat voor het project "Euro" erg moeilijk worden om uiteindelijk weer een "normale" eenheidsmunt te worden. Nog los van de "spaar-maatregelen" die de Europese regering nu nemen die vernietigend zijn voor groeicijfers, de immer nog wankele Europese banksector, de stijgende kosten voor energie-import, inflatie veroorzaakt door de ECB door ingrijpen op de obligatiemark en de miljarden aan derivaten verstopt in "bad-banks" waar landen als Duitsland garant voor staan.

De Euro is nu een piramide-spel dat instort zodra de sterkste schouders, Duitsland, de last niet meer kan dragen.