<< error >> (our Markdown requires webpage links, not image links, see manual)

Help, daar komt weer een lading autisten!

Bereid je maar voor op een golf van autisten en manisch depressieven. Met dank aan één boek.

Jan Derksen, hoogleraar klinische psychologie in Nijmegen, waarschuwt alvast voor de gevolgen. ‘Het gaat zeker erger worden. We zullen meer autisme zien, en meer bipolaire stoornissen. Bij dat laatste moet je denken aan ‘manische depressiviteit’, waarvoor de laatste jaren veel subcategorieën zijn gevonden.’

Derksen, net terug van een weekje in de Verenigde Staten, vertelt hoe dat werkt. ‘Daar hadden zo ongeveer alle patiënten in de praktijk die diagnose van een bipolaire stoornis. De criteria worden opgerekt naar de normaliteit. Als je daar iets te vrolijk bent, ben je al gauw ‘hypomaan’. Het lijkt wel Sinterklaas: iedereen krijgt een etiket.’

Voor menig zieleknijper biedt het handboek houvast, maar de hoogleraar noemt het een ‘zeer beperkt’ systeem. ‘Het is tamelijk oppervlakkig, waardoor leken het ook zijn gaan gebruiken. In mijn praktijk lopen elke week wel mensen binnen met een DSM-etiketje, bijvoorbeeld adhd. Of ik dat even wil bevestigen. En vrouwen die hun man komen afleveren: ‘Heeft-ie geen autisme? Want ik kan niet met hem praten.’

Oppervlakkig

Al duurt het nog even voor het nieuwe handboek er echt is, Derksen ziet de bui nu al hangen. Daarom organiseert zijn vakgroep in september een studiedag met de provocerende titel ‘DSM-5 voorbij’.

Volgens Derksen heeft de beroepsgroep de ellende namelijk over zichzelf afgeroepen. ‘De oppervlakkige criteria uit het handboek zijn makkelijker toetsbaar dan de dieper liggende psychologische oorzaken. Daardoor is het nu meer de bijbel van verzekeraars en schooldirecteuren. Want ook leraren doen er graag aan mee. Als probleemleerlingen een bepaald etiketje krijgen, komen ze in aanmerking voor een ‘rugzakje’: geld voor extra begeleiding.’

Met als gevolg een extra toestroom in het speciaal onderwijs. En wat te denken van die enorme populariteit van de Wajong, de uitkering voor jong gehandicapten? Twee jaar geleden luidde minister Piet Hein Donner van Sociale Zaken de noodklok, omdat er inmiddels al 170.000 Wajongers waren. Hij scherpte vervolgens de regels aan, omdat het aantal jonge mensen dat door één of andere – vaak geestelijke – aandoening niet in staat zou zijn om te werken, snel bleef stijgen.

Geen toeval, volgens Derksen. ‘Dat heeft absoluut te maken met die etiketten uit het handboek. Er zijn te veel mensen afgekeurd, zonder dat er een goede, volledige psychodiagnose had plaatsgevonden.’

Kassa

Wie er echt beter van wordt, zijn de farmaceuten. Neem Ritalin, het medicijn dat vaak wordt voorgeschreven bij adhd, zodat de drukke kinderen iets rustiger worden. Met wereldwijd een omzet van tientallen miljoenen euro’s per jaar.

Derksen: ‘Al die etiketten worden gestimuleerd door de farmaceutische industrie. Want dan wordt er sneller naar pillen gegrepen. Maar je moet oppassen dat je patiënten niet te snel belast met de bij-effecten van medicamenten. Er is nu vervolgonderzoek naar Ritalin. Wat blijkt? Na twintig jaar slikken krijgen de mensen paniekaanvallen, en de oorzaken zijn niet weggenomen.'

Van adhd tot Asperger, op dit moment is op internet al de conceptversie van de nieuwe bijbel van de psychologie te vinden, DSM-5. De afkorting staat voor Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Een megaproject van experts uit de hele wereld, met potentieel megagevolgen.

Dat onthult een van de samenstellers van het huidige handboek, DSM-4. Professor Allen Frances van Duke University geeft in Psychology Today eerlijk toe dat de explosie van de aandoening autisme komt doordat ze de definitie verruimden. In de Verenigde Staten nam het aantal diagnoses van autisme daarna toe: van nog niet één op de tweeduizend kinderen, tot één op de honderd. Eenzelfde soort stijging deed zich voor bij een aandoening als adhd (kinderen zijn heel druk en concentreren zich slecht).

De Vlaamse hoogleraar psychoanalyse Paul Verhaeghe vindt adhd zelfs een verzonnen aandoening, die in werkelijkheid helemaal niet bestaat. Dat gaat de Nijmeegse professor Jan Derksen ‘een stap te ver’.

Bovendien biedt het nieuwe handboek op sommige vlakken wél vooruitgang. ‘Persoonlijkheidsstoornissen zoals narcisme en borderline zijn in de praktijk niet altijd van elkaar te onderscheiden. De nieuwe versie houdt daar rekening mee en biedt meer diagnostiek.’

www.depers.nl