De Europese GGO-strijd is begonnen

*** Bureaucraten in Brussel willen meer genetisch gemanipuleerde gewassen in Europa, tegen de wil van de meerderheid, schrijft Geoffrey Lean. ***

In alle stilte negeerde de Europese Commissie deze week de regeringen aan wie ze verantwoording dienen af te leggen, en zette men het licht op groen voor het telen van een gemanipuleerde aardappel in heel Europa. Het was de eerste keer in 13 jaar dat een GG-gewas toestemming kreeg. Maar dat moratorium is nu opgeheven en verwacht wordt dat er snel toestemming zal komen voor andere gewassen.

De beslissing is het gevolg van enkele geheime ontmoetingen op hoog niveau op initiatief van Jose Manuel Barroso, de Voorzitter van de Commissie, die een groot voorstander is van GGO's. Hij nodigde de premiers van de 27 lidstaten uit om een vertegenwoordiger te sturen om te bespreken hoe de verspreiding van de technologie “kon worden bespoedigd” en hoe “om te gaan” met de weerstand tegen de technologie.

Het is duidelijk waarom Barroso gefrustreerd was. Slechts één GGO – een maissoort van Monsanto – heeft ooit toestemming gekregen voor teelt in Europa, en dat was in 1998. Andere toepassingen, waaronder de GG-aardappel, kwamen niet door de Europese ministerraad. Dat is niet verrassend: er zijn drie keer meer tegenstanders van GGO's dan er voorstanders zijn in Europa.

Het gevolg daarvan is dat Europese akkers slechts voor 0,12% bebouwd zijn met GGO's, voornamelijk in Spanje. Dat is 0,08% van het mondiale totaal. Een aandeel dat bovendien slinkt. In de afgelopen twee jaar hebben zowel Frankrijk als Duitsland de teelt van de mais van Monsanto verboden. Eerder gebeurde dat al in Oostenrijk, Hongarije, Griekenland en Luxemburg.

De vertrouwelijke notulen van de bijeenkomst tonen aan dat Barroso probeerde de premiers over te halen hun eigen ministers van Milieu en Landbouw te negeren en het “in een breder perspectief te zien”. Als een logisch gevolg riepen de regeringsvertegenwoordigers op tot “een versnelling van het autorisatieproces, gebaseerd op een gedegen studie om de bevolking gerust te stellen”.

Maar er veranderde weinig: de Commissie probeerde de lidstaten te dwingen hun verbod op de teelt van Monsanto-mais op te heffen, maar faalde wederom in de Ministerraad. En daarom nam men geheel ondemocratisch het heft in eigen hand om de GG-aardappel te lanceren. Amflora genaamd – ontwikkeld door BASF om pulp voor papier, textiel en lijm te produceren – is de aardappel twee keer in de Raad voor goedkeuring aan de orde geweest, in december 2006 en augustus 2007. Telkens, zoals bij elke toepassing van GGO's, waren de ministers verdeeld in een pro- en een contra-kamp en kon de Commissie geen meerderheid vinden. Vorige week werd de aardappel dus botweg goedgekeurd, gebruikmakend van een bepaling die de Commissie toestaat, in het geval van het uitblijven van overeenstemming onder de ministers, over hun hoofden te beslissen.

Deze bepaling – al eerder gebruikt door de Commissie voor goedkeuring van GGO's van buiten Europa, voornamelijk voor veevoeder – is zeer discutabel. Vijf jaar geleden werd ze verworpen door Markos Kyprianou, de toenmalige Commissaris van Gezondheid en Consumentenbelangen en door de hoogste ambtenaar op het gebied van pesticiden en biotechnologie. Maar ze werd gehandhaafd op aandringen van de toenmalige Commissaris van Handel, Lord Mandelson.

En nu heeft de nieuwe Commissie in plaats van de bepaling te schrappen besloten ze te verlengen. Drie soorten GG-mais zullen de komende weken naar verwachting worden goedgekeurd en 14 andere gewassen staan in de rij. Voorstanders van GGO's spreken van “het begin van een nieuw tijdperk”.

Vreemd genoeg gebeurt dit allemaal terwijl elders de problemen steeds groter en duidelijker worden. Een van de grootste successen van de industrie, een GG-katoen in India, blijkt niet langer resistent tegen de ziektes waarvoor het werd ontwikkeld. De Indische regering heeft onverwacht een verbod uitgevaardigd voor de teelt van het eerste GG-gewas voor menselijke consumptie, een aubergine. Daarnaast is er het super-onkruid, bestand tegen herbiciden, dat overal waar GGO's worden verbouwd welig tiert omdat ze middels kruisbestuiving de resistente genen van de GGO's hebben overgenomen. Amflora zal dat probleem waarschijnlijk niet veroorzaken omdat de voortplanting voornamelijk geschiedt in een reageerbuis. De aardappel is niet voor menselijke consumptie, maar zal wel dienen als veevoer.

De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) heeft de aardappel veilig verklaard, maar hij bevat wel een gen dat hem resistent maakt tegen antibiotica en men is dan ook bezorgd, vooral bij het Europees Geneesmiddelenbureau, dat dit voor problemen kan zorgen bij de behandeling van ziektes wanneer het gen zich verspreidt onder mensen en dieren.

Italië en Oostenrijk hebben al toegezegd het gewas te zullen verbieden en de Franse minister van Milieu heeft eveneens alarm geslagen. Maar Duitsland en Tsjechië verwachten dit jaar met het telen te beginnen en Nederland en Zweden zullen waarschijnlijk volgen.

Bereid je dus maar voor op de aardappeloorlog!

telegraph.co.uk