IPCC, wat nu?

Het imago van het internationale klimaatpanel IPCC heeft de laatste maanden deuken opgelopen. Is het tijd voor een andere manier om klimaatkennis op een rij te zetten? De meningen zijn uiteraard verdeeld.

Nederlanders liggen sinds kort minder wakker van klimaatverandering. Tussen 10 december 2009 en 5 februari 2010 slonk de groep die zich zorgen maakt over de ontwikkeling van het klimaat op aarde van 63 naar 48 procent, meldt Peil.nl. Het percentage mensen dat de komende decennia helemaal geen opwarming van de aarde verwacht, verdubbelde zelfs bijna, van 13 naar 25 procent. In andere landen, zoals Groot-Brittannië en de VS, vinden vergelijkbare verschuivingen in de publieke opinie plaats.

Wie de afgelopen maanden het nieuws heeft gevolgd, zal wel kunnen raden waardoor het beeld is gekanteld: het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, lag voortdurend onder vuur. Eerst door uitgelekte e-mails, vervolgens doordat de ene na de andere onjuistheid werd gevonden in het laatste rapport over de mogelijke gevolgen van klimaatverandering.

Misleiding

Slordigheid of bewuste pogingen de zaken erger voor te stellen dan ze zijn? Er zijn aanwijzingen dat misleiding op z’n minst een bijrol heeft gespeeld. Veel mensen, ook politici, willen nu helemaal niets meer aannemen van het IPCC. Of van klimaatwetenschappers in het algemeen.

De Indiase regering heeft al een eigen klimaatpanel opgezet "omdat het niet kan vertrouwen” op het IPCC. Misschien was de hooghartige manier waarop de (Indiase) IPCC-voorzitter Rajendra Pachauri op kritiek reageerde, de druppel die de emmer deed overlopen. Allerlei andere regeringen laten de conclusies van het IPCC nog maar eens controleren door een commissie of een nationaal instituut. Waarschijnlijk is dat vooral bedoeld om critici de wind uit de zeilen te nemen. Het is de vraag of dat zal werken.

En dat terwijl zonder meer vaststaat dat de hoofdconclusies van het IPCC in overeenstemming zijn met de wetenschappelijke literatuur. De aarde is de laatste decennia overduidelijk opgewarmd en hoewel de wetenschap het klimaatsysteem nog lang niet helemaal kan doorgronden, is vrijwel zeker dat verhoogde concentraties broeikasgassen daar de belangrijkste oorzaak van zijn en dat de temperatuur de komende eeuw verder zal oplopen. Het is een ongemakkelijke waarheid als een koe.

Erg raar

Het zou natuurlijk ook wel erg raar zijn als het hele IPCC uit oplichters bestond. Het laatste rapport is geschreven door 450 hoofdauteurs en 800 gewone auteurs, gecontroleerd door 2500 andere experts. Al die mensen zijn door hun nationale regeringen naar voren geschoven. Een eventueel complot zou trouwens veel verder moeten gaan, want het IPCC-rapport is een samenvatting van alle relevante wetenschappelijke literatuur, plus hier en daar een verwijzing naar niet-wetenschappelijke rapporten. Dat bij dat laatste iets mis is gegaan, verandert niets aan de geciteerde wetenschappelijke artikelen – en dat zijn er duizenden.

Desalniettemin is het vertrouwen in het IPCC wereldwijd ernstig geschaad, dat zal niemand ontkennen. “Dat het IPCC niet onfeilbaar is, maakt haar hoofdconclusies nog niet onwaar of gekleurd. Wel zou het IPCC grootmoediger moeten worden in het snel en openlijk erkennen en corrigeren van fouten”, schreven 52 Nederlandse wetenschappers gisteren in een open brief. Ze pleiten voor een plek op de IPCC-website, waar alle fouten die na publicatie van een rapport nog opduiken, worden rechtgezet. Maar verder reppen ze niet over veranderingen aan de organisatie die de wereldwijde klimaatkennis iedere vijf à zes jaar op een rij zet.

Misschien wat mager

Dat is misschien wat mager, gezien de mogelijke gevolgen van de vertrouwenscrisis. Misschien moet het IPCC op de helling? In Nature van deze week geven vijf klimaatwetenschappers hun mening. Allemaal hebben ze ooit aan een of meer IPCC-rapporten meegewerkt, of doen ze dat nog. Bij sommige mensen zal dat feit direct een diep wantrouwen oproepen, maar denk niet dat deze vijf het met elkaar eens zijn.

Thomas Stocker vindt dat de procedures deugen, en de bestaande regels alleen strikter moeten worden nageleefd. Vaker rapporten uitbrengen dan tot nu toe zou de kwaliteit volgens hem in gevaar brengen.

Mike Hulme wil het panel vervangen door drie nieuwe groepen, die juist wel vaker en compacter rapporteren. Groep één zou veel lijken op werkgroep één van het IPCC, groep twee (eigenlijk heel veel plaatselijke commissies) zou zich moeten richten op regionale gevolgen en groep drie, zo’n vijftig à honderd deskundigen van allerlei pluimage, zou beleid moeten analyseren.

Nieuwe uitglijders voorkomen

Jeff Price, een Amerikaan die verbonden is aan het Wereld Natuurfonds, heeft ideeën die het draagvlak voor de IPCC-conclusies niet direct zullen doen toenemen. Waarschijnlijk gaat het hem vooral om het voorkomen van nieuwe uitglijders. Hij vindt dat de selectie van auteurs voor het volgende rapport anders moet: expertise moet een doorslaggevende rol spelen en naar andere zaken, zoals nationaliteit of geslacht, moet minder worden gekeken. “Bij voorkeur zouden ze al eerder meegewerkt moeten hebben aan een IPCC-rapport en vertrouwd moeten zijn met de standaarden en methoden.” Verder wil hij nog meer auteurs omdat het steeds meer werk is geworden om alle relevante literatuur mee te wegen, en er vaker rapporten moeten uitkomen dan nu.

Eduardo Zorita, een klimaatwetenschapper die in Duitsland werkt en zich regelmatig kritisch uitlaat over machtige collega’s binnen het IPCC, vergelijkt de toestanden rond het klimaatpanel met de vertrouwenscrisis in de financiële wereld. Hij wil het IPCC vervangen door een Internationaal Klimaat Agentschap, met ongeveer tweehonderd wetenschappers die voor niemand anders werken. Ze zouden gekozen moeten worden door wetenschappelijke academies, niet door regeringen.

John Christy ten slotte, een klimaatwetenschapper die ervan overtuigd is dat de menselijke invloed op het klimaat schromelijk wordt overdreven, wil weer iets anders. Hij pleit voor rapporten die vooral ook laten zien wat er niet bekend is over het klimaat, en welke afwijkende meningen er allemaal zijn onder klimaatwetenschappers. Net als Zorita wil hij de auteurs laten benoemen door wetenschappelijke verenigingen.

En wat vindt u dat er moet gebeuren? Gewoon zo doorgaan, anders structureren of vervangen door iets nieuws, dat IPCC? Argumenten graag!

Door, Elmar Veerman.

noorderlicht.vpro.nl