<< error >> (our Markdown requires valid webpage links, not image links, see manual)

CBP negeert privacyschending OV-chipkaart

Vervoersbedrijven schenden met de OV-chipkaart de privacy van studenten en andere kaarthouders. Prijs mag geen reden zijn anonimiteit op te geven, maar het CBP komt niet in actie.

Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) stelde lange tijd de eis dat er geen situatie mag ontstaan waarin reizigers zich, bijvoorbeeld door prijsdruk, gedwongen zien om met gepersonaliseerde OV-chipkaarten te reizen waar zij dit niet willen.

Het gaat daarbij niet om het op naam stellen van een kaart, maar de daaraan door sommige vervoerders gekoppelde verplichting om altijd in- en uit- te checken, zodat hun reisbewegingen worden geregistreerd. Deze praktijk heeft het CBP echter niet onderzocht en het staat nu ook niet meer op de kaart.

Dit blijkt uit documenten die het CBP op verzoek heeft vrijgegeven en uit diverse gesprekken met betrokkenen.

Geen privacy ruilen voor prijsdruk

In een document van 16 november 2005 stelt het CBP duidelijk dat reizigers niet door prijsdruk gedwongen konden worden hun anonimiteit op te geven. Daarbij ging het aanvankelijk om het betalen per reis.

“Dit was een harde eis voor ons”, vertelt Jan Willem Broekema, voormalig collegelid van het CBP in een reactie tegenover Webwereld. Hij was verantwoordelijk voor het dossier OV-chipkaart. “We hebben dat document bewust zo opgesteld dat het op twee pagina's past, zodat er geen eindeloze discussie zou ontstaan.”

Studenten en vaste klanten bekeuren

Diverse vervoersbedrijven, zoals het Amsterdamse GVB en de Rotterdamse RET, verplichten nu ook studenten en mensen met een abonnement altijd in- en uit te checken. Ook als dat technisch niet nodig is, zoals bijvoorbeeld in bus of tram. Wie dat niet doet, krijgt ondanks zijn vast reisrecht toch een bekeuring van €35.

De Nederlandse Spoorwegen maakten eerder al duidelijk wel graag te zien dat mensen in- en uitchecken, maar dit niet met straffen te gaan afdwingen.

Broekema vertelt dat de vervoersbedrijven deze aanpak (het verplicht op naam in- en uitchecken) nooit aan het CBP hebben duidelijk gemaakt en dat dit ook niet werd gemeld. Dergelijke plannen zouden op verzet stuiten, omdat er geen noodzaak is om registratie op naam te doen. Bij een controle is namelijk prima vast te stellen of iemand legaal reist. Mocht dat niet zo zijn dan kan alsnog aan zwartrijders een bekeuring worden uitgedeeld. “Dit komt namelijk neer op hetzelfde bezwaar”, vertelt hij. “Er is geen grond voor de bedrijfsvoering om gepersonaliseerde opslag te doen.”

Registratie overbodig en gevaarlijk

“Voor het dwingend inloggen van abonnementhouders en studenten, waarvan de rechtmatigheid van het reizen in de trein/tram/bus/metro wordt gecontroleerd, is een volstrekt onlogische en overbodige vastlegging”, legt Broekema verder uit. “Deze handeling voegt geen controle toe. Ook als er poortjes zijn hoeft de kaart alleen maar de poort open te maken en niet het transport te registreren.”

Dat hij destijds zich expliciet over het niet registreren onder prijsdruk uitliet is volgens hem ook niet zonder reden: “Niet alleen is de grootschalige en langdurige opslag van gegevens onrechtmatig, het is een enorm risico voor de individuele reiziger omdat niet aantoonbaar is dat op dergelijke gegevensverzamelingen niet kan worden ingebroken.”

Papieren treinkaartjes blijven voorlopig

Omdat er geen prijsdruk mag worden uitgeoefend om de anonimiteit op te geven, zal het papieren treinkaartje voorlopig niet verdwijnen. Wie namelijk op saldo van de OV-chipkaart wil reizen èn korting wil hebben, kan dat alleen op naam doen.

“Houders van een VDU-abonnement hebben voorlopig de keuze tussen het reizen met de OV-chipkaart (met korting) of het vertrouwde papieren kaartje”, reageert NS-voorlichter Miranda Mens dan ook op vragen van Webwereld. Ze benadrukt dat reisgegevens en persoonlijke gegevens gescheiden worden verwerkt.

Geen aandacht CBP

In een reactie laat de voorlichter van het CBP weten dat de problematiek van prijsdruk voor abonnementshouders en kortingskaarten nu niet meer op de radar staat. “Het CBP heeft niet onderzocht of er sprake was/is van prijsdruk, dus kunnen wij hierover geen uitspraken doen.”

Het is onduidelijk waarom het CBP het niet heeft opgepikt, want de eisen zelf zijn niet komen te vervallen, stelt de organisatie. De woordvoerdster wil niet aangeven of dit een onderwerp zou zijn waar het CBP handhaven bij zou kunnen optreden.

Het CBP heeft afspraken met de vervoersbedrijven gemaakt, maar nog steeds niet met gegevensverwerker Trans Link System

webwereld.nl